Вухерериоз
Қоздырғышы ақ, домалақ, жіпше тәрізді нематодтар жылтыр, кутикулалар. Аналығының көлемі (80-100) х (0,24-0,3) мм, аталығы 40,0 х 0,1 мм. Аналық личинкалары тірі туады, оның көлемі (0,127 – 0,32) х (0,007-0,1) мм. Бір ғана және ақырғы иелері адам болып табылады, гельминттер лимфа жолдарында паразиттік тіршілік етеді. Аналықтары жаңа ғана туған ұрықтар қан айналым жүйесінде миграция жасап, тәулігіне терең жатқан қан тамырларға жоғарғы жатқандарға дейін қозғалып келеді. Күндізгі уақытта микрофилярий өкпе қан тамырларында, жүрек, бұлшық етте, ал түнгі уақытта-перифериялық қан тамырларға жылжиды.Сондықтан бұл личинкалардың қайталанып келе беруі, жаңа штаммалардың пайда болуына әкеледі, қоздырғыштың тасымалдаушы және аралық иелері болып Culex тұқымына жататын масалар шақырады, (көбінесе Азия райынында және Латын Америка, Шығыс Африка жағалауы көбінесе қалада) Anopheles (басқа райондарда көбінесе тропикалық Африкада).Олар адам ағзасына түскенен кейін 8-35 күн инвазиялық стадиядан (мерзімі температураға және ауаның ылғалдылығына байланысты) өтеді. Лимфа жолдарына түскеннен кейін 3-18 айдан соң ересектерге айналады. Дамыған ересек құрттар адам ағзасында орташа мөлшерде 3-4 жыл, кейбіреулері 20 жыл, ал әрбір генерацияланған микрофилярий 70 күн өмір сүреді.
| Вухерериоз | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||||
| Wuchereria bancrofti (Кобболд) Seurat, 1921 |
Эпидемиология.
өңдеуВухерериоз-антропонозды трансмиссивті перкутантты биогельминтоз. Қоздырғыш көзі-ауру адам. Трансмиссивті жұғу жолы инвазирленген масалар Cubх, Ahopheles, Aedes, Mansonia туысына жататындар. Вухерериоз-тропикалық және субтропикалық елдерде көп таралған. Африка, Египет, Мадагаскар аралында, Индия, Оңтүстік-Шығыс Азия, Тынық мұхитының батыс бөлігінің аралдары, Қытай, Корея, Жапонияның Оңтүстік бөлігі, Карибский өзенінің солтүстік және солтүстік-шығыс Америка және де Ресей елдерінде инвазия таралғанын белгілейді.
Патогенез.
өңдеуВухерериоздың патогенетикалық құрылымына адам ағзасының сенсибилизденген және токсикалық әсер ететін гельминттердің тағам қорыту кезінде лимфа түйіндерімен тамырларында, лимфаоттоктың бұзылыстарымен, екіншілік инфекцияның қосылуымен жүреді.
Клиникасы.
өңдеуИнкубациялық кезеңі 3-18 ай. Клиникасында аурудың 3 фазасын ажыратамыз.
Бірінші
өңдеуAлғашқы кезеңінде көбінесе аллергиялық реакциялық симптом көрінеді; қызба теріде бөртпелердің шығуы, локальді ісік, әртүрлі ағзалардың эозинофильды инфильтраты, сонымен қатар өкпеде, қанның эозинофилиясы мен гиперэозинофилиясы байқалады. Лимфоаденит және лимфангит болуы мүмкін. Фурункулез, орхит, эпидимит дамиды, ал әйелдерде-мастит болады.
Екінші кезең
өңдеуЖұққаннан кейін 2-7 жылдан соң дамиды. Бұл кезеңдегі ең бір маңызды симптом қан тамырларының варикозды кеңеюі, көбінесе беткей және терең жатқан лимфа тамырларының, олардың бүйректе және зәр жолдарындағы жарылуы ішектерде диарея, іш асты—хилезді асцитке және перитонитке әкеліп соғады. Бұл кезде лимфа тамырлары мен тері асты қабатының варикаозды ісініп, қабынады. Және де лимфа түйіндерінің үлкеюі байқалады. Паразиттер маңайында абсцесстер дамиды: тері асты қабаты, бұлшық ет, жыныс мүшелері. Буындардың ішінде, плевра, құрсақ ішінде болады. Ал осы абсцесстерді жарасы плевра эмпиемасы, іріңді перитонит және артритке әкелуі мүмкін.
Үшінші кезең
өңдеуБұл кезеңде -әртүрлі ағзалардың, көбінесе аяқ-қолдарда, жыныс мүшелерінде, денесінде, бетінде экзантема болуы байқалады. Зақымдалған ағза сүйкімсізденіп, деформацияға ұшырап өте үлкен өлшемдерге дейін үлкеюі мүмкін. Егер аяқ зақымдалса, онда аяқтары сүйелденіп, қатпарланып бір қарағанда пілдің аяғына ұқсайды, сондықтан грек тілінен аударғанда Elephas-піл деген сөзінен шыққан. Тропикалық жаралар пайда болады. Бұндай зақымданулар жыныс мүшелерінде де кездеседі. Ума өте үлкен өлшемдерге дейін өсіп 20-30 кг болады. Ал әйелдерде омырау бездері мастидты кейіпке келіп, кейде тіпті тізеге дейін, одан да төмен салбырап тұруы мүмкін. Өте жиі осы жара үстіне екіншілік микробты флора түсуі мүмкін, ондай кезде элефантоидты қызба науқастың қалінің нашарлауына әкеледі.
Диагностика
өңдеуАурудың әр түрлі кезеңінде клиникалық картинасына және эпидемиологиялық көріністеріне байланыстыра сүйеніп қояды. Диагностикасында ақырғы мәлімет перифериялық қанда микрофилярий W.bahcrofti табу жатады. Үлкен тамшы әдісін қанға жағынды жасау арқылы жасайды. Паразиттердің құрылым-бөлшектерін жақсырақ көру үшін Романовский-Гимза немесе гематоксиминмен бояйды.
Емдеуі.
өңдеуЖоғары әсер көрсететін препарат ретінде ивермектин, мектизан жатады. 100 мкг (кг дене салмағына 30 күнде 1 рет жасалады. Диэтилкарбамазин цитраттың курстық дозасы 72 мг/кг, немесе 36 мг/кг. Емдеу курсы 14-21 күн. Бұл препарат микрофилярийлерді өлтіріп, аналықтарын тазалайды. Қажет етсе емдеу курсын қайталайды. Диэтил карбамазин терапиясын өте ұқыптылықпен жүргізеді, өйткені микрофилярийлердің өте тез жылдамдықпен өлуі аллергиялық реакцияларға әкелуі мүмкін. Ал екіншілік инфекция түсетін болса антибиотик тағайындалады. Алғашқы кезеңінде жағымды терапиялық көріністі кортикостероидты гармондар береді. Бұл кезеңде эластикалық бинтпен бандаж істеуі қарастырылады. Консервативті терапия көмектеспесе хирургиялық ем қолданылады, онда зақымдалған теріні алып тастау, терілік пластика, тіпті кейде органның ампутациясын жасайды.
Алдын алу.
өңдеуАуру науқастарды табу іс-шарасы, тасымалдаушылармен күрес-мысалы үшін масалар. Міндетті түрде ивермектин қолданылады 100 мкг/кг жылына 1 рет. Кейбір елдерде вухерериозға диэтилкарбомазинмен химиопрофилактика жасау