Гацания

Гацания (лат. Gazania rigens) – қашқаргүлдер тұқымдасына жатады. Отаны – Оңтүстік Африка. 30-ға жуық біржылдық, көпжылдық және жартылай бұталы түрлері бар.

Гацания
Ғылыми топтастыруы

Қазақстанда біржылдық түрлері өсіріледі. Биіктігі – 20-40 см аралығында. Сабақтары түкті, жапырақтарының төменгі жағы күміс түстес. Гербера гүліне қатты ұқсайды. Гүлінің түсі ақ, қызыл, күрең, сары, қоңыр, аралас түсті түрлері болады. Диаметрі 8-12 см. Гацания күндіз ғана гүлдеп тұратын, яғни күн шыққан уақытта ашылып, күн батқанда жабылып қалатын, күн сүйгіш гүл. Бұл өте байсалды және ақылды гүл. Оны өндірістік масштабта өсіру үшін идеалды жағдай жасау керек, сондықтан герберді тек арнайы жылыжайларда өсіреді.

Қолданылуы

Бір қызығы – күндіз ауа-райы бұлттанып кетсе де, гүлі жабылып қалады. Сондықтан таңертеңнен кешке дейін қызметте болатын үй иелеріне гацания гүлін бақшаға егудің қажеті жоқ, себебі қызметке кетерде де, келгенде де жабылып тұрады. Күндіз гүл жарып тұратындықтан, жұмыс орындарына, балабақшаларға еккен дұрыс. Бойы аласа болғандықтан, бұл гүлді гүлзардың жиегіне егеді. Гүлзарға топтап екпесе, көрінбейді. Көшеттерді еккенде, арақашықтығы 15-20 см болуы керек.

Күтімі

Тіке түскен күн көзін ұнатады. Топырағы жеңіл, құнарлы жерде жақсы өседі. Артық суғарғанды қаламайды. Егер топырағы өте қатты болса, гүлдеуі нашарлайды. Жаз айында бірнеше дүркін түбін қопсытып тұрған дұрыс. Айына бір рет толық минералды тыңайтқыштармен қоректендіріп тұру керек. Ұзақ әрі мол гүлдеуі үшін, гүлшоғыры тұқымданып кетпей тұрып, гүл күлтелері қоңырқай тарта бастағанда, жұлып тұрған дұрыс. Тұқымын тамыз айынан бастап жинауға болады.

Көбейтілуі

Біржылдық гүлдерді жыл сайын тұқымнан көбейтіп өсіріп отырады. Мамыр айында гүлдету үшін, ақпан айының соңы, наурыз айының басында жылыжайда немесе үйде 20-22ºС жылылықта тұқым арқылы көбейтеді. Тұқым 7-14 күнде өніп, өскін шығарады. Өскінге бір-екі жапырақ шыққанда көшеттеп әрқайсысын жеке отырғызады. Мамыр айының соңына қарай көшеттерді далаға егеді. Өскін өніп шыққан уақытынан бастап, 80-100 күннен кейін гүлдей бастайды. Бақшаға сәуірдің аяғы, мамырдың басында тұқымынан егетін болсаңыз, жаздың ортасында гүлдейді.

Гацания туралы тақпақ

Бұлт торласа аспанды,

Шарт түйеді қабағын.

Күн шыққанда ашылып,

Жарқылдатар жанарын.

Әдепті де ибалы

Келіндердей ұялшақ.

Ел жұмысқа кеткенде,

Гүлін ашар ұран сап.

Сыртқы сілтемелер

• Гүлстан, өсімдіктер туралы сайт Мұрағатталған 20 ақпанның 2012 жылы.