Гейнрих, Елизавета Морицовна

Елизаве́та Мо́рицовна Ге́йнрих (тұрмыс құрғанда Куприна́; 1882 жылы Пермь қаласында туылып — 1942 жылы Ленинградта қайтыс болды) — орыс жазушысы Александр Куприннің екінші әйелі. М. Г. Гейнрихтің қызы, Мария Абрамова әртісінің кіші қарындасы.

Өмірбаяны

Елизавета Гейнрих 1882 жылы Пермь қаласында дүниеге келіп, фотограф Мориц Гейнрих және әйелі Елизавета Дмитриевна отбасының 12 баласының ішіндегі ең кішісі болды.

Оның әкесінің тағдыры ерекше болды. Мориц Гейнрих Венгриядағы Ротонидің ескі графтық отбасында туған. 1848—1849 жылдардағы венгрия революциясына қатысқан. Қозғалыс басылғаннан соң полициядан қашып, Ресейге келіп тығылған. Мұнда Оренбург қаласына келіп, тегін ауыстырып, үйленген. 1861 жылы отбасы Пермь қаласына көшкен.

1886 жылы, Елизавета төрт жаста болғанда оның анасы аурудан қаза табады. Қызды оның үлкен әпкесі, әртіс Мария Абрамова бағады. Мария кейін Д. Н. Мамина-Сибиряка жазушысының азаматтық әйелі болған. Кішкентай Елизавета әпкесіне қатты бауыр басады. Онымен бірге гастрольдерге, театрларға бірге барады.

1891 жылдың наурызында Мария Абрамова және Мамин-Сибиряк Санкт-Петербургке кетіп, өздерімен бірге Елизаветаны алып кетеді. 1892 жылы Мария өзінің күйеуіне жаңа туған Алена мен 10 жаса Елизаветаны тастап, бала туа алмай қайтыс болады.

1892 жылдың 10 сәуірінде Мамин-Сибиряк Екатеринбургке Мориц Гейнрихке хат жазады:

Менің қолымда сіздің қызыңыз Лиза қалып қойды. Сіз оны өзіңіздің үлкен ағаңызға бермекшісіз. Мен Мария Морицовна естелігі үшін Лизаға провинцияда қол жетімсіз жақсы тәрбие бергім келеді. Мен оны институтқа немесе қыздар гимназиясына беремін.

Мамин-Сибиряк Лизаны «Құдай әлемі» журналының баспагері Александра Аркадьевна Давыдованың отбасына орналастырады. Александра Аркадьевна Дмитрий Наркисовичтің қайғысына үлкен көңілмен қарап, Алена мен Лизаны қабыл алады.

1900 жылы Мамин-Сибиряк өзінің гувернанткасы Ольга Францевна Гувалаға үйленеді. Лиза мен «Оля тәтенің» қарым-қатынасы жайғаспайды, сол себепті ол бұл үйден кетіп, қайырымдылық әпкелерінің Евгеньевтік қауымына оқуға түсіп кетеді.

1904 жылдың ақпан айында жапон-орыс соғысы басталған кезде Лиза қайырымдылық әпкесі ретінде өз қалауымен Таяу Шығысқа аттанып кетеді.

Иркутскте Елизавета өзінің алғашқы махаббатын кездестірді — жас дәрігер, грузин. Олар некелерін қияды, бірақ бұл іс тойға дейін бармайды: бір күні ол өзінің сүйіктісінің жазықсыз сарбазды ұрып жатқанын көреді, содан соң бірден оны тастап кетеді. Онымен енді кездеспеу үшін Лиза дем алыс алып, Санкт-Петербургке оралады.

Александра Аркадьевна Давыдова 1902 жылы қайтыс болады, соғыстан қайтқан Елизавета оның қызы Мария Карловнаға шаруашылықпен көмектеседі. Н.К.Михайловскийдің туған күнінде Куприн Лизамен танысады, аз уақыттан соң ғашық болғанын сезінеді.

1907 жылдың ақпан айында Куприн үйінен кетіп, жақында Елизавета екеуі бірге тұра бастады.

1908 жылдың 21 сәуірінде олардың қызы Ксения дүниеге келді.

Куприн өзінің алғашқы әйелімен бірден ажыраса алмағандықтан, Елизаветамен олардың тойлары тек 1909 жылдың 16 тамызында болды.

1909 жылдың 6 қазанында Куприндер отбасында екінші қыз Зинаида дүниеге келеді, бірақ аз уақытта ол пневмония ауруынан қайтыс болады.

Елизаветаның ары қарайғы өмірі Александр Куприннің өмірімен тығыз байланысты, олар Франциядағы эмиграцияны басынан өткізді. 1937 жылы олар бірге Кеңес Одағына оралды.

Елизавета Морицовна Куприна өзінің кәрі, ауру күйеуін отанына алып кетті. Ол оның ауруына шипа іздеуден шаршаған. Барлығымен құрметтелетін, барлығының жақсы көретін, атақты орыс жазушысы енді қолына қалам ұстай алмады, себебі ауру болды. Бұны барлығы білді. — Н. А. Тэффи

Отанына оралғаннан соң бір жыл өткенде А. И. Куприн қайтыс болады. Елизавета Морицовна тағы төрт жыл өмір сүреді. 1942 жылы Ленинград қоршауға алынғанда ол өзіне өзі қол жұмсайды.

Күйеуімен бірге Санкт-Петербургтің Волковск зиратында жерленген.

Дереккөздер

• ↑ Наумова Т. Семья Гейнрих: Пермь - Петербург - Париж // Пермский период. — 2008. — № 6. — С. 20—23.

• ↑ Куприна К. А. Куприн — мой отец. — М.: Советская Россия, 1971. — 256 с.