Генри Норрис Расселл

Генри Норрис Расселл (Henry Norris Russell; 25 қазан 1877, Ойстер-Бэй, Нью-Йорк штаты, АҚШ — 18 ақпан 1957, Принстон, Нью-Джерси, АҚШ) - американдық астрофизик, жұлдыздар эволюциясының алғаш теорияларының енгізушісі, Күн атмосферасының химиялық құрамын анықтады, әлемдегі химиялық элементтер мөлшеріне баға берді, жұлдыздар спектрлері мен олардың жарқырауы арасындағы байланысты зерттеді.

Биографиясы

1900 жылы Принстон университетін аяқтады. 1903 жылдан 1905 жылға дейін Кембридж обсерваториясында тағылымдамадан өтті. 1905 жылы Принстонда Янг жолын қуды. 1912 жылдан 1947 жылға дейін - Принстон университетінің астрономиялық обсерваториясының директоры. 1913 жылы даниялық астроном Э. Герцшпрунгқа тәуелсіз, бұл қасиеттерді байланыстыратын диаграмманы (Герцшпрунг-Рассел диаграммасы) құрастырды. 1913-1914 жылдары жұлдыздың басты энергия көзі оның сығылуы болып табылатын гравитациялық жұлдыздар эволюциясының тұжырымдамасын құрастырды. 1920- жылдар аяғында Рассел өз теориясын өңдеп, жұлдыздарда басқа да энергия көздерінің бар болуын қарастырды. 1925 жылы Кэтрин Брюс медалімен марапатталды. 1947 - 1952 жылдар аралығында Гарвард обсерваториясында жұмыс істеді. Рассел құрметіне 1953 жылы 8 қазанда Гете Линка обсерваториясында ашылған Рассел кіші планетасы және Айдың көзге көрінетін жағындағы кратер аталды.

Әдебиет

Бронштэн В.А. Гипотезы о звездах и Вселенной. — М.: Наука, 1974. (орыс тілінде) Колчинский И.Г., Корсунь А.А., Родригес М.Г. Астрономы: Биографический справочник. — 2-е изд., перераб. и доп.. — Киев: Наукова думка, 1986. — 512 с. (орыс тілінде) David H. DeVorkin Henry Norris Russell and the Expanding Universe // M. J. Way & D. Hunter, eds., ASP Conf. Ser.. — 2013. — Vol. 471. — arXiv:1302.0240. (ағылшын тілінде)