Геологиялық барлау

Геологиялық барлау кенорынды жан-жақты сипаттап беретін, өндірістік тұрғыдан бағалауға, тау-кен кәсіпорнын жобалауға және тұрғызуға керекті геологиялық-өндірістік деректерді анықтау мақсатында арнайы жүргізілетін геологиялық жұмыстар жиынтығы. Кенорынды барлау нәтижесінде төмендегі деректер алынады:

• кенорынның геологиялық құрылысы;
• ондағы пайдалы қазбаның мөлшері, сапасы және таралуы;
• кенді өндіру яки игеру жолдары;
• пайдалы қазбаны байытудың және металлургиялық бөлісім шараларының тімді тәсілдері.

Барлау жұмыстары үш сатыдан тұрады, олар:

1. Алдын-ала барлау. Бүкіл кенорынның немесе жеке-дара бөліктерінің өндірістік маңызын анықтау мақсатында жүргізілетін барлау жұмыстарының бірінші сатысы; кенорынның жалпылама мөлшері (масштабы), басты-басты пайдалы қазба жатындарының пішіні мен мөлшері, заттық құрамы, техникалық сипаттары, табиғи түрлері, өндіру жағдайлары т.с.с. алады. Алдын-ала барлау нәтижелеріне сәйкес, кеннің қоры анықталып, оны өндіріс тұрғысынан бағалайтын арнаулы техникалық-экономикалық баяндама жасалады.
2. Тыңғылықты барлау. Кенорынды барлау жұмыстарының тек қана таяу жылдар ішінде игерілуге тиіс яки өндірістік маңызы толықтай анықталған кенорнында немесе оның жекелеген бөлігі өңірінде жүргізілетін барлаудың екінші сатысы, яғни алдын-ала барлаудан кейінгі сатысы. Бұл жұмыстардың нәтижелері кенорынды өндірістік тұрғыдан бағалау, тау-кен орындарының техникалық жобасын жасау және осы кәсіпорындар ысын бастау жұмыстарына негіз болып табылады. Тыңғылықты барлау жұмыстары ында анықталуы тиіс деректер: пайдалы қазба жатындарының жалпылама ауқымы, ішкі кұрылысы және қоршаған ортамен астасу ерекшеліктері; пайдалы қазбаның табиғи түрлері мен өндірістік сорттарының заттық құрамы және орналасу ерекшеліктері; кеннің қоры, техникалық сипаттары, оны өндіріп алудың тау-кендік және техникалық жағдайы.
3. Игерімдік барлау. Кенорынды игеруден сәл-пәл ертерек басталып, ол игеріліп біткенше тұрақты түрде жүргізіліп отыратын барлау жұмыстарының үшінші сатысы. Бұл жұмыстардың басты мақсаты — кенорынды игеруді жоспарлап және реттеп отыруға қажетті геологиялық деректер мен материалдарды уақтылы алып отыру. Бұл жұмыстар нәтижесінде пайдалы қазба жатындарының пішіні мен ішкі құрылысы, құрамы және техникалық сипаттары нақтылана түседі, игеріліп жатқан өңірлердегі пайдалы қазбаға тиесілі өндірістік сорттардың орналасу ерекшеліктері аса дәлдікпен анықталады, кенді өндірудің тау-кендік және гидрогеологиялық жағдайлары нақтыланады, кен қорының игерілу барысы есептеліп отырады.