Гибралтарлықтар

	Llanitos
	Гибралтарлықтар
Бүкіл халықтың саны
	34 000
Ең көп таралған аймақтар
	Ұлыбритания
Тілдері
	ағылшын, янито тілі
Діні
	католицизм

Гибралтарлықтар — этникалық қауымдастық, Гибралтардың негізгі халқы, Британдық иелігіндегі Пиреней түбегінің оңтүстік-батысындағы. Саны 34 003 (2021 ж.) мың адам.

Этногенезі өңдеу

Гибралтарлықтар негізінен Англия жерді жаулап алғаннан бері соңғы 300 жыл ішінде осы аймаққа қоныстанған иммигранттардың ұрпақтары.^[1]

Тілі өңдеу

Олар ағылшын және Янито тілінде (итальян және еврей сөздіктерімен араласқан ағылшын және испан тілдерінің қоспасы) сөйлейді. Испан тілі де кеңінен таралған.^[2]

Гибралтарлықтар негізгі діні - католиктер, ағылшындар мен протестанттардың едәуір бөлігі, яһудилік те бар. Мемлекеттегі діни сенім бостандығы заңмен бекітілген. Бұл жерде тіпті Англия шіркеуінің епископтығы орналасқан және оның епархиясы оңтүстік Еуропаны толығымен қамтиды.^[3]

Тарихы өңдеу

Гибралтарлықтар 1856

Гибралтар этносы Ұлыбританияның Гибралтарды басып алуынан (XVIII ғасырдың басында) және итальяндық (генуялық) жергілікті испан тілінде сөйлейтін халықты ирландиялықтармен және шотландтармен (негізінен колонияға қоныстанған Британдық гарнизон сарбаздары), сондай-ақ испандықтармен және т.б. араласуынан кейін пайда болды. XIX ғасырда - мальта, итальян және португал топтарымен араласты.^[4]

Кәсібі өңдеу

Гибралтар экономикасы қаржылық қызметтерге, туризмге және теңіз саудасына қатты тәуелді. Тұрғындардың негізгі қызметі – қызмет көрсету саласы, атап айтқанда туризм, Гибралтарда ауыл шаруашылығы мүлде жоқ, ал өнеркәсіп кеме жөндеумен және темекі өнімдерін өндірумен айналысатын кәсіпорындармен шектеледі. Экономиканың тағы бір саласы – банк және қаржы саласы.

Тұрмыс салты өңдеу

Материалдық мәдениеті испан тіліне жақын болса, рухани мәдениеті ағылшын дәстүрін сақтайды. Әдет-ғұрып пен өнерде ағылшын және испан мәдениеттерінің әсері мен өзара байланысы сезіледі. Сәулет пен музыкада испан стилі басым, театр мен кино ағылшын дәстүрлеріне негізделген.
Әрбір жергілікті тұрғынның өміріндегі ең маңызды құндылық - оның отбасы. Гибралтар әйелдері өзін-өзі қамтамасыз етеді, өздері үшін күресе алады. Отбасылық қарым-қатынаста әйелдер ерекше орын алады - олардың сөздері әрқашан тыңдалады, жергілікті тұрғындар үшін балалар - өте қымбат. Оларға қамқорлық көрсетіледі, оларға кез келген іспен айналысуға рұқсат етіледі, бұзақылықтың көріністері үшін ұрыспайды.

Түбек аймақтың ірі сауда және қаржы орталығы болғандықтан, мұнда киім формасына назар аударылады. Іскерлік аудандарда галстукпен қатаң костюм қабылданған жаздың ыстық кезеңінде де осы форманы сақтайды. Порт маңында киімге деген көзқарас онша қатал емес, бірақ мұнда да киімдегі әдеттегі Британдық консервативтілік ескерілген.

Мұнда ағылшын, үнді, испан және марокко аспаздық өнерінің дәстүрлері шешуші рөл атқарды. Сондықтан Гибралтар асханасы негізінен дәстүрлердің тоғысуы болып табылады. Болонез соусымен пісірілген макарон, сондай-ақ эдам ірімшігімен пісірілген томат соусы, сиыр еті және саңырауқұлақ қосылған макарон өнімдері өте танымал. Көптеген тағамдарға балық пен теңіз өнімдері кіреді. Ел тұрғындары нан пісіруді де жақсы біледі. Бұршақ ұнынан жасалған калентита наны өте танымал.^[5]^[6]^[7]

Гибралтарлықтардың қазіргі жағдайы өңдеу

Гибралтар халқының болашағы бірнеше факторларға, соның ішінде демографиялық үрдістерге, экономикалық дамуға және саяси жағдайға байланысты болады. Соңғы жылдары халық санының шамалы өсуі байқалады, бұл көші-қон мен туу көрсеткішімен байланысты. Дегенмен, Гибралтардың шектеулі аумақтық ресурстарын ескере отырып, болашақта халық санының өсуі шектеледі деп күтілуде. Сондай-ақ, Гибралтар әртүрлі елдерден, соның ішінде Ұлыбританиядан, Испаниядан және басқа да Еуропа елдерінен мигранттарды тартатындығына байланысты болашақта халықтың этникалық және мәдени құрамына әсер етуі мүмкін.

Гибралтар экономикасы қаржылық қызметтерге, туризмге және теңіз саудасына қатты тәуелді. Болашақта бұл салалар Гибралтарга көбірек шетелдік жұмысшылар мен мамандарды тартуға мүмкіндік беретін дами береді деп күтілуде. Гибралтар сонымен қатар ақпараттық технологиялар мен цифрлық экономика секторларын белсенді дамытуда. Бұл жергілікті халық үшін жаңа мүмкіндіктер туғызып, басқа елдерден инвестиция мен таланттарды тартуы мүмкін.

Гибралтардағы саяси жағдай халықтың болашағына да әсер етуі мүмкін. Гибралтар қазіргі уақытта британдық шетел аумағы болып табылады, бірақ Еуропалық Одақта ерекше мәртебеге ие. Ұлыбританияның ЕО-дан шығуымен, Гибралтар мен ЕО арасындағы қарым-қатынастардың болашағы белгісіз болып қалуда. Дегенмен, Гибралтар ЕО-мен тығыз экономикалық және саяси байланыстарды сақтауға ниет білдірді және қарым-қатынастың болашағы туралы келіссөздер жүргізуде. Бұл келіссөздердің нәтижесі Гибралтар халқының болашағына, соның ішінде көші-қон мүмкіндіктері мен еңбек нарығына қол жеткізуге әсер етуі мүмкін.^[8]

Танымал адамдары өңдеу

Кайяне Алдорино	Джо Боссано	Адольфо Канепа	Джеральдин Финлейсон	Джозеф Гарсия	Маруа Харбуш	Стивен Линарес

Гибралтар саясаткері, 2017 жылдың 4 сәуірінен 2019 жылдың 4 сәуіріне дейін Гибралтар мэрі.	Гибралтар саясаткері, 1988 жылдан 1996 жылға дейін Гибралтар бас министрі болған	Гибралтар саясаткері	Гибралтар ғалымы және Гибралтар Ұлттық мұражайының бас директоры	Гибралтар тарихшысы және саясаткері,	Гибралтар моделі және Гибралтар аруы титулының иегері	Гибралтар мұғалімі, кәсіподақ қызметкері, бұрынғы саясаткер