Гидропневматикалық жуу

Жүру процесі

Гидропневматикалық жуу құбырды тазалаудың жоғары тиімділігін қамтамасыз етеді, судың шығындарын және жуудың ұзақтылығын елеулі қысқартады (2-6 сағатқа дейін). Тәжірибеде егер ауаны қолданбаса, желілерді жуу бірнеше күнге созылады, әсіресе қалалық жағдайларда, онда су қозғалысының жеткілікті жылдамдығын қамтамасыз етіле бермейді. Бұл ретте қажетті жабдықтар мыналар:

• сығылған ауаның 5-10 м3/мин өнімділігімен және 6-7 атм. қысыммен жылжымалы компрессор;
• стендермен немесе әуе бағанымен қосу үшін ұзындығы 5-10 м келтеқұбырмен және жартылай бұранда Роттамен Д = 50 мм рәзеңке-мата қолғабы;
• ауаны кіргізу үшін қондырғылар – гидрантқа қосылу үшін әуе бағаны немесе стендер;
• диаметрі кемінде 150 мм суды төгу үшін баған;
• Д = 50 мм келтеқұбыры бар арматураға сәйкес келетін фланцтер жиынтығы;
• ені 30 мм және қалыңдығы 2-3 мм қысымды түтік құбырды бекітуге арналған бұрамалары бар металл қамыттар;
• суды бұруға арналған икемді түтік құбыр.

Желіні жуу бойынша жұмыстарды 4 адамнан тұратын арнайы бригада орындайды, оған компрессорлық машинисті мен бір инженер-техникалық қызметкер жатады. Желіні жуу бойынша жұмыстар мынадай тәртіппен жүргізіледі:

1. Жуылатын желінің барлық ауданында құбырлардағы қысымды манометрикалық түсіру жүргізіледі.
2. Арматураның орналасуына байланысты шайылуға тиіс желі ұзындығы 500-1000 м учаскелерге бөлінеді.
3. Өрт гидранттарының және іске қосылудағы ысырмалардың дұрыстылығы тексеріледі.
4. Егер желіде өрт гидранттарының жеткілікті саны болса, онда жуу гидранттар арқылы жүргізіледі, бұл жұмысты едәуір жеңілдетеді. Ақырғы өрттік гидранттарға (жуылатын учаскенің шекаралары) стендерлер орнатылады, оларға жуылатын учаскенің басында ауа сығымдағышынан ауа беріледі, ал ұшына өңделген суды ағызып шығаруға арналған иілгіш түтік құбыр жалғанады. Су «тығындарының» шығып кетуін болдырмау үшін түтік құбырдың ұшын бекітеді.
5. Жуылатын учаскедегі барлық тарамдалулардың және үйге кіретін тарамдарды, сондай-ақ су өткізетін колонкаларды сөндіріп тастайды.
6. Сығымдалған ауа сығымдағыштан желіге рәзеңкелі маталық түтік құбыр немесе ауалық тік бағана арқылы келеді.

Дайындалған учаскені жуу су қозғалысы бойымен мынадай кезектілікпен жүргізіледі:

• гидрантты учаскенің соңында ашады және шығарғыш түтік құбыр арқылы суды ағызады;
• гидрант толығымен ашық екендігіне көз жеткізгеннен кейін аталған гидранттағы немесе суды ағызуға арналған тік бағананың желі сызығының артындағы ысырманы тығыздап жабады;
• жуылатын учаскенің басындағы судың қысымынан асатын 0,-1,5 атм. шамасына дейін ресивердегі қысымды ұлғайтады, ол алдын-ала манометрлік алып тастау арқылы анықталу керек;
• қысымды алғаннан кейін ресивердегі тетікті ашады. Жуылатын учаскеде ауаны шығарумен бірге ресивердегі қысым учаске басындағы су қысымының шамасына дейін төмендейді.

1. Атқып шығарылатын судың лайланғыштығы біртіндеп ұлғаяды, су қара-құба түске боялады, содан кейін лайлануы біртіндеп азаяды. Қатты шөгінділер болған жағдайда су «тығындарымен» бірге анағұрлым маңызды шаманың бөлшектері шығарылады.
2. Жуудың ұзақтығы және атқып шығарылатын судың мөлшері құбырдың диаметріне, жуылатын учаскенің ұзындығына, сондай-ақ құбырлардың ластану деңгейі мен сипатына тәуелденеді. Бір учаскені жуу ұзақтығы 0,5 сағаттан 6 сағатқа дейін созылуы мүмкін.
3. Су толығымен ағарған кезде жуу аяқталған болып есептеледі. Осыдан кейін ресивердегі тетікті немесе кранды және жуылатын учаске басындағы кранды бір уақытта жабу арқылы жуылатын құбырға ауаның берілуін тоқтатады. Сосын жуылатын учаскенің соңындағы стендерден судың шығуын бақылайды. Құбырдан ауа толығымен шығарылғандығына көз жеткізе отырып, жуылатын учаскенің соңындағы гидранттың артындағы ысырманы ашады. Жуатын су атқып шығатын гидрантты жабады, екі стендерді де алып тастайды және құдықтардың қақпақтарын жабады.
4. Қандай да бір ауданда жууды бастағанда барлық ластанған желі толығымен жуылғанға дейін учаскелер бойынша бірізіділікпен жууды жүргізу қажет, себебі өңделетін учаскедегі құбырлардың қабырғаларынан жуылған тұнбалар мен ластықтар ысырманы толығымен жаппаған кезде желінің келесі учаскелеріне түсуі мүмкін, бұл жуылғаннан кейін судың сапасын нашарлатады.
5. Құбырларды жуу әдетте сорғы станциясынан басталады және бірізділікпен жүргізіледі: алдымен су таратқыштарда, содан кейін анағұрлым ірі диаметрлі негізгі тораптарда және одан әрі ауырлау желілерде.
6. Құбырларды жуған кезде су көп мөлшерде атқып шығатындығын ескере отырып, пайдаланылған суды су бұрудың нөсерлік желісіне немесе кюветке ағызу қарастырылады.
7. Жуылатын учаскені жууға қосып, жуылатын учаскенің соңындағы түтік құбырдан атқып шығатын су-ауа қоспасаның сипатын және ауа сығымдағышын бақылайды.

Жуудың қалыпты тәртібі болып кезектелетін су «тығындарының» және ауа үлестерінің шығарылуы бірқалыпты, жеткілікті жылдамдықпен және қысыммен болу керек. Ауа сирек кезектесетін жуылған судың жайбарақат шығуы оның ауа сығымдағышынан жеткіліксіз түрде берілуін көрсетеді, оның себептері болып ауа өткізгішінің кранының толық ашылмауы немесе ауа сығымдағышының жеткіліксіз өндіргіштігі табылады. Учаскені жуудың мұндай тәртібі босаң өткізіледі және қажетті әсерді бермейді. Ауаның берілуін ұлғайту үшін ауа сығымдағышының өндіргіштігін ұлғайту немесе ауа өткізгішінің кранын толығымен ашу қажет. Су сирек кезектесіп, өзіне тән ысылдауы арқылы ауаның көп үлесінің шығуы жуылатын учаскеде судың жеткіліксіз жұмсалуын немесе ауаның артық берілуін көрсетеді, бұл да жуудың қажетті әсерін бермейді. Жуу тәртібін қалыпқа келтіру үшін судың тиісті мөлшерінің берілуін реттеу және жуылатын учаскенің басындағы желідегі ысырманың толық ашылғандығын тексеру қажет. Ауа қалыпты беріліп, ысырма толығымен ашық болған кезде су қажетті мөлшерде жұмсалмаған жағдайда бұл учаскелерді жууды қала тұрғындары суды аз тұтынатын тәулік мерзімінде жүргізеді немесе ауаны жүйелі түрде беруге ауысады. Өрт гидранттары жоқ су таратқыштарын және желінің жекелеген учаскелерін жуған кезде жуылатын учаскелердің шекаралары болып жоғарыға бағытталған фланецті келте құбыры бар вантуздар мен фасондық бөліктер орнатылған құдықтар қызмет етеді. Бұл мақсат үшін ысырмалардың қораптары да пайдалана алады; бұл жағдайда ысырманы барлық тиекті бөлігі қақпақпен және шпиндельмен бірге алып шығарылады. Қақпақ фланецінің бойымен фланец дайындалады, оның көмегімен ауаны кіргізуге немесе жуатын суды шығаруға арналған құрылғы құрастырылады. Егер ұзындығы 1 км-ден асатын су таратқыш учаскесінде фасондық бөліктері немесе ысырмалары бар құдықтар болмаса, онда су таратқышты сапалы жуу үшін соңғысын 1 км болатын учаскелерге бөлу және Д = 100 мм келте құбырларында ойып кесу және орнату қажет. Су жеткілікті түрде жұмсалмаған кезде жууды суды минималды тұтыну сағаттарында жүргізеді. Кейде су шығынын ұлғайту үшін су өткізетін желінің бір бөлігін сөндіру ұсынылады. Егер құбырдағы судың шығыны жеткіліксіз болса, ауаны жүйелі түрде енгізуді қолдану керек, ол кезде ауа өткізгішінің кранын жабады, ал ресивердегі қысымды компрессордың жұмыс қысымына дейін жеткізеді. Осыдан кейін кранды жылдам ашады және құбырға ауаны кіргізеді. Содан кейін ресиверде қажетті қысымды жасау үшін кранды қайтадан жабады. Ауа берудегі үзілістер 3-5 минутті құрау керек, бұл ресивердегі қысымды жұмыс қысымына дейін жеткізу уақытымен анықталады. Су шығыны жеткіліксіз және ауа сығымдағыгының өндіргіштігі жеткілікті болған кезде жуу әсерін ұлғайту үшін ауаны жүйелі түрде енгізуді қабылдау қажет, себебі су «тығындарының» ауамен бірге нақты айқындалып кезектесуі шөгінділердің анағұрлым көп мөлшерін шығарады. Бұл жағдайда ауаны берудегі үзілістер 20-30 секундты құрайды. Бір тараққа ауа беретін екі-үш ауа сығымдағышының қолданылуы ықтимал. Гидропневматикалық жуу тиімділігі су мен ауаның 1 : 4-6 шығындалуы кезінде қамтамасыздандырылады, яғни ауаның шығыны судың шығынынан 4-6 есе артық болу керек. Су-ауа қоспасы қозғалысының жылдамдығы мынадай:

• лайлы және құмды шөгінділер үшін – 1,5 м/сек;
• темірлі тұнбалық және биологиялық тектер үшін - 2-2,5-3 м/сек.

Ауа көлемінің мөлшері мынадай: 1,5 м/сек = 4;

2,0-2,5 м/сек = 5;

2,5-3,0 м/сек = 6. Ауаны өлшеу көлемдік тәсілмен жүргізіледі. Жуғаннан кейін оның нәтижелерін анықтайды. Тиімді жуған кезде желідегі бос қысымдар және оның өткізгіш қабілеті ұлғаяды, ал судың сапасы жақсарады. Жуғаннан кейін судың шығындалуы туралы кесім құрастырылады, онда құбыр учаскелерінің диаметрлері мен ұзындықтары бекітіледі. Жуу нәтижелері журналға енгізіледі (13 қосымша). Егер желі қатты ластанған болса, жуғаннан кейін оны залалсыздандырады. Гидропневматикалық жуу кезінде қауіпсіздік техникасының ережелерін қатаң сақтау керек, су мен ауа берілетін құбырлардағы манометрлердің көрсеткіштерін үздіксіз қадағалау арқылы техникалық қызметкерлер құрамының қатарынан арнайы тағайындалған тұлғаның жетекшілігімен жұмысты орындау қажет.