Михаил Иванович Глинка

Михаил Иванович Глинка - (01.06.1804, Новоспасское ауылы, қазіргі Смоленск облысы - 15.02.1857, Берлин) - орыс композиторы, орыс классикалық музыкасының негізін салушысы.

Михаил Иванович Глинка
Михаил Иванович Глинка, 1856 жыл
Туған күні	1 маусым 1804 (1804-06-01)
Туған жері	Новоспасское с-сы, Смоленск облысы
Қайтыс болған күні	15 ақпан 1857 (1857-02-15) (52 жас)
Қайтыс болған жері	Берлин, Германия
Азаматтығы	Ресей
Ұлты	орыс
Қызметі	композитор, орыс классикалық музыкасының негізін салушысы
Әкесі	Ивана Николаевича Глинка
Жұбайы	Марья Петровна Иванова

Помещик отбасында туған, балалық шағын Новоспасское ауылында әкесінің алпауыт қожалығында өткізді. Болашақ композитор жасынан халық музыкасынан сусындайды, шаруалардың жүрек тебіренткен мұңды әндері мен әкесінің туысы А.А.Глинканы басыбайлы шаруалардан құраған меншікті оркестрі орындаған музыкалық шығамалары Глинкаға зор әсер етті. Ол 10-11 жасында фортепьяно мен скрипка ойнай бастады. 14 жастағы Глинканы әкесі Петербург Басты пед.училищесінің жанындағы Благородный Пансионына оқуға берді.(1818 жыл).

Санкт-Петербургтағы Театралдық алаңдағы М.И.Глинкаға ескерткіш

Пансионды бітірген соң Глинка Кавказға сапар шегеді, жергілікті халық музыкасымен танысады.

1830 жылы шетелге аттанған композитор Италияда үш жылдай болып, музыкалық білімін толықтыра түсті. В.Беллини, Г.Доницетти сияқты атақты композиторлармен кездеседі. Қайту сапарында Вена арқылы Германияда болып, Берлинде белгілі музыкалық теоретигі З.Деннен сабақ алады. Бірақ Глинка шетелдік сапарына сын көзімен қарап, орыстық ұлттық операсын тудыруды армандайды.
1812 жылғы Отан соғысы, ілгерішіл қоғамдық қозғалыс және орыс мәдениеті Глинканың шығармашылығынан жан-жақты көрініс тапты. Композитор шығармаларында халық музыкасының әсемдігі мен профессионалдық шеберліктің аса жоғары жетістіктері ғажайып үндестікпен ұштасты.
Глинка шығармашылығы орыстың ұлттық музыкалық стилінің есеюіне себепші болды.
"Иван Сусанин" операсында халықтық патриотизм идеясы шешім тапса, "Руслан и Людмила" операсы халықтың ұлылығына деген сенім мен өмір сұлулығын жыр етеді.
Классикалық орыс операсын тудырған Глинка ұлттық симфонизмге негіз болған тамаша шығармалар жазып ( "Камаринская", т.б.), орыс вокалдық лирикасының тарихында жаңа дәуірдің бетін ашты.
Глинканың "Испан увертюрасы" дүние жүзінде симфониялық оркестрге музыкалық фольклорды өңдеудің бастамасы болды. Композитор өзінің шығармашылғында украин, поляк, фин, итальян, сондай-ақ шығыс халықтарының образдары мен әуендерін шеберлікпен бейнеледі.

Өмірбаяны

Михаил Глинка 1804 жылдың 20 мамырында (1 маусымында) Смоленск губерниясының Новоспасск ауылында, өзінің әкесі капитан Иван Николаевич Глинка иелігінде дүниеге келген. Композитордың арғы атасы Глинканың отбасынан шыққан — Викторин Владислав Глинка (польск. Wiktoryn Wladyslaw Glinka) болды. Польшаның Смоленскіден айырылған кезінде 1654 жылы В. В. Глинка Ресей бодандығын қабылдап, православие дінін қабылдады.

1833 жылдың шілдесінде Глинка Берлинге жол жүреді, жол ортасында Венада тоқтайды. Берлинде Глинка, неміс теоретигі Зигфрид Деннің басшылығымен композиция, полифония, аспаптандыру пәндерінен дәріс алды. 1834 жылы өзінің әкесінің қайтыс болғаны туралы ақпарат алып, Глинка тез арада Ресейге оралады.

Глинка орыс ұлттық операларын жасау үшін кең жоспарлар құрады. Операға арналған сюжетті көп іздестіргеннен соң Глинка, В. Жуковскийдің кеңесі бойынша, Иван Сусанин туралы тартуларға келіп тоқтайды. 1835 жылдың сәуір айының соңында Глинка өзінің алыс туысқаны Мария Петровна Ивановамен некелеседі. Осыдан кейін жас жұбайлар Новоспасск ауылына қайтады, онда Глинка операны жазуға кіріседі.

Михаил Иванович Глинка 1857 жылдың 15 ақпанында Берлинде қайтыс болып, Лютеран зиратында жерленген. Сол жылдың мамыр айында Глинканың кіші қарындасы Людмиланың сұрауы бойынша композитордың күлі Санкт-Петербургке көшіріліп Тихвин зиратында қайта жерленді.

Глинканың күлін Берлиннен Ресейге апара жатқанда оның табытының сыртына «Фарфор» деп жазды. Егер де Глинканың достарымен бірге шығарған «Иван Сусанин» қойылымын еске түсірсе бұл өте символикалық нәрсе. Глинканың зиратында И. И. Горностаев эскизы бойынша жасалған ескерткіш орнатылған.

Берлиндегі орыс православиелік зиратында Глинкаға арналған мемориальды ескерткіш бар.

Глинка туралы естелік

Глинкаға арналған алғашқы ескерткіш 1885-87 жж. Смоленск бағында жасалған. Революцияға дейінгі Глинканың ескерткіші Киев жерінде де сақталған. 1884 жылдан 1917 жылдар аралығында Ресей империясында Глинка сыйлықтары беріліп отырды. Сталин кезеңінде «Мосфильмде» екі биографиялық фильм түсірілді — «Глинка» (1946) және «Глинка композиторы» (1952). Композитордың туғанына150-жыл толуына байланысты оның аты Мемлекеттік академиялық капеллаға берілді. 1982 жылдың мамыр айының соңында композитордың туған жері Новоспасскіде М. И. Глинкаға арналған мұражай ашылды.

Негізгі шығармалары

Опералары

• «Патша үшін берілген өмір» («Иван Сусанин») (1836)
• «Руслан және Людмила» (1837—1842)

Симфониялық шығармалары:

• Екі орыс тақырыбына арналған симфониялар (1834 жылы Виссарион Шебалин аяқтап оркестрледі)
• Н. В. Кукольниктің «Холмский Князі» трагедиясына арналған музыка (1842)
• Испан увертюрасы № 1 «Арагон хоты тақырыбына арналған жарқын каприччо» (1845)
• «Камариндық», екі орыс тақырыбына арналған фантазия (1848)

Әдебиеттер

• “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
• Асафьев Б. В. Глинка. — М., 1947; 1950; Л., 1978.
• Бернштейн Н. Д. Михаил Иванович Глинка. — СПб., 1904.
• Вальтер В. Опера Глинки «Руслан и Людмила». — СПб., 1903.
• Васина-Гроссман В. Жизнь Глинки. — М.: Государственное музыкальное издательство, 1957.