Денсаулық мәселелеріндегі сауаттылық
Денсаулық мәселелеріндегі сауаттылық (медициналық сауаттылық; ағылш. health literacy) — адамның денсаулыққа қатысты ақпаратты түсіну үшін қажетті дағдылар мен білімді меңгеру деңгейі.
Соңғы он жылдықтарда денсаулық сақтау саласындағы сауаттылық (HL) зерттеушілердің, белсенділердің және денсаулық сақтау саласындағы саясаткерлердің назарын аударды, бұл оның денсаулық сақтауды түсіну мен нәтижелеріндегі маңыздылығын көрсетеді.[1] Соренсен және т.б. денсаулық мәселелеріндегі сауаттылықты жеке дағдылар мен институционалдық құрылымдар ретінде анықтады, қолда бар ресурстармен, жеке тұлғаларға ақпарат пен қызметтерге қол жеткізуге, түсінуге, бағалауға және тиімді қолдануға, олардың әл-ауқатын сақтауға және ілгерілетуге ұжымдық мүмкіндік береді.[2] Денсаулық мәселелеріндегі сауаттылығы адамның өз денсаулығын басқару және денсаулық сақтау жүйесін шарлау қабілетін сипаттайды. Бұл тұрғыда денсаулық мәселелеріндегі сауаттылығы тұрақты емес, ол адамның бүкіл өмірінде дамиды (мысалы, мектепте оқыту арқылы), оған жеке, ситуациялық және әлеуметтік факторлар әсер етеді. Нәтижесінде оны жеке деңгейде динамикалық және жағдайға тәуелді ұғым ретінде қарастыруға болады.[3]
Денсаулық мәселелеріндегі сауаттылық-бұл брошюраларды оқып, дәрігерге жазылуды сәтті жоспарлаудан гөрі көп нәрсе. Денсаулық мәселелеріндегі сауаттылық халықтың мүмкіндіктерін кеңейту үшін өте маңызды, өйткені бұл адамдардың медициналық ақпаратқа қол жетімділігін және оны тиімді пайдалану қабілетін жақсартады.[4] Денсаулық мәселелеріндегі сауаттылық ұғымы жеке ресурс идеясынан асып түседі. Денсаулық мәселелеріндегі сауаттылықтың жоғары деңгейі бүкіл қоғамға пайда әкеледі, мысалы, қауымдастықтарды денсаулыққа әсер ететін әртүрлі факторларға әсер етуге жұмылдыру арқылы. Бұл түсінік денсаулықты жеке тұлғалардың да, мемлекеттік саясаткерлердің де, денсаулық сақтау жүйелерінің де ортақ жауапкершілігі ретінде қабылдауға деген өсіп келе жатқан үндеулерді негіздейді.[5] Осы тұрғыдан алғанда, денсаулық мәселелеріндегі сауаттылық денсаулыққа әсер ететін экологиялық, саяси және әлеуметтік мәселелерді қамту үшін жеке мінез-құлыққа бағытталған денсаулық сақтау саласындағы білім беру мен коммуникацияның тар тұжырымдамасынан асып түседі.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Ministerial declaration of the 2009 high-level segment of the Economic and Social Council”: “ Implementing the internationally agreed goals and commitments in regard to global public health. Ministerial Declaration-2009
- ↑ Sørensen K, Levin-Zamir D, Duong T V., Okan O, Brasil VV, Nutbeam D. Building health literacy system capacity: a framework for health literate systems. Health Promot Int. 2021;36(Supplement_1):I13-I23. doi:10.1093/HEAPRO/DAAB153
- ↑ Sørensen K. Defining health literacy: Exploring differences and commonalities. International Handbook of Health Literacy. Published online May 6, 2022:5-20. doi:10.51952/9781447344520.CH001
- ↑ Health Promotion. Accessed August 24, 2023.
- ↑ Rudd RE. The evolving concept of Health literacy: New directions for health literacy studies. http://dx.doi.org/101179/1753806815Z000000000105 2015;8(1):7-9.