Додзинси

Додзинси (жап. 同人誌 до:дзинси) — авторлар өздері шығаратын комерциялық емес әдебиет журналдырын анықтайтын жапондық термин сөз. Додзиндзассидің (жап. 同人雑誌 до:дзидзасси) қысқартылған нұсқасы. Негізінен додзинси термині до:дзин (同人, «серіктестер») және си ( 誌«журнал») деген екі сөзден құралған. Алғашқыда дзюнбунгаку әдебиетіне қатысты қолданылған болатын. Соңғы онжылдықта манга мен жапондық жастар мәдениетінде кеңінен қолданыс табуда. Донзисиді шығаратын адамдарды додзинсики (жап. 同人誌家 до:дзинсика) деп атайды. Жапонияда додзинси өте танымал.

Көркем әдебиет

Додзинсиге бастама берген деп «Таңғы қоңырау» (жап. 明六雑誌) журналы танылған. Ол Мэйдзи кезеңінен бері, яғни 1874 жылдан бастап шығарылуда. Өзі әдебиет журналы болмаса да, додзинси моделін таратуда үлкен рөл атқарды. Ал 1885 жылы Одзаки Коё және Ямада Биё жазған «Библиотечка всякой всячины» (яп. 我楽多文庫) шығармасы ең алғашқы додзинси болып есептеледі. XX ғасырдың жапон әдебиетін қалыптастыруда Санэацу Мусянокодзи, Наоя Сига, Такэо Арисима және өзге де көрнекті жазушылардың «Белая берёза» (жап. 1910—1923) атты додзинсінің ролі ерекше. Танымалдылықтың шыңына алғаш рет әдебиет додзинсілері Сёва кезеңінде шықты. Бір-бірімен жақын араласатын авторлар арасында шығарылып, таратылатын додзинсілер қазіргі жапондық әдебиеттің дәстүріне айналған сисёсэцу жанрының пайда болуына ықпал етті. Соңғы жылдары додзинсі журнал ретінде құлдырап кетті, оның орнына қалың әдебиет журналдары («Гундзо», «Бунгакукай» және т.б) келді. Бірақ өзінің дәрежесін сақтап қалған додзинсілер де бар. Мысалы: 1933 жылдан 1969 жылға дейін шығарылған «Литературная столица» (жап. 文芸首都). Кейбір додзинсілер өздерін сақтап қала алды. Ол үшін олар ірі әдебиет журналдарына келіп қосылды және солардың көмегімен таралып жатыр. Хайку және танк авторларының додзинсілері әлі күнге дейін белсенді түрде шығарылуда, бірақ заманауи әдебиетте тек қосымша рөлде қалып қойып жатыр.

Манга

Негізінен додзинси әуесқой манга ретінде жас авторлармен шығарылады. Бірақ кейбір кездері кәсіби авторлар да жұмыстарынан тысқары уақытта өз шығармаларын пародиялап додзинсілер жазады. Әуесқой манганы баспалар таратпайды, көбінесе аниме мен мангаға арналған почта, жәрмеңкелер, авторлар жиналысы кезінде сатады. Мангадағы додзинсі авторларының тобын circle (шеңбер) терминімен атайды. Көп жағдайларда бұндай топтар тек бір адамнан ғана тұрады.

Тақырып

Әуесқой комикстердің жанрлары мен сюжеттер әр түрлі бағытта жазылады. Дәстүрлі түрде манга үшін негізінен ғылыми фантастика, фэнтези, дедектив жанрлары қолданылады. Алайда кей жағдайларда офис жұмысшыларының бір күндік өмірлері, сүйікті рок-топтарының турнелері туралы эпикалық сагалары, баланы тәрбиелеу, тіпті үй жануарларының өмірлерін сипаттап жазатындар да кездеседі. Осыған қарамастан додзинсі авторлары өз шығармаларында оған дейін танылған аниме, видео ойындардың кейіпкерлерін фан-арт етіп салып, порнографиялық тұрғыда да қолданады.

Осыдан кейін моэ бағыты пайда болды, яғни авторлар белгілі бір кейіпкерлер типіне бауыр басып қалады. Көп жағдайларда ол қоян құлақтары, құйрықтары бар қыздар болып табылады. Және де нэкомими-моэ тақырыбы бағытында жұмыс жасайтын әуесқой суретшілерді кездестіруге болады. Мысалы, оның додзинсиінің барлық кейіпкерлерінде мысықтың құлақтары бар, ал олар кез-келген жерден алынуы мүмкін, «Евангелион»-нан бастап, Гетенің «Фаустына» дейін. Аниме кейіпкерлерінен тек аттары ғана қалып, ал сюжеті, мінезі, бейнеленуі толығымен өзгертілуі мүмкін.

Жаппай таралуы

Әлемде тек қана додзинсі сатумен айналысатын көптеген дүкендер бар. Және олардың көлемдері де үлкен. Мысалы, «Toranoana» орталығы Жапония бойынша 11 дүкенге ие, солардың екеуі Акихабарада орналасқан. Жетпісінші жылдардың соңында Жапонияда Comiket додзинсі жәрмеңкесі ұйымдастырылды. Қазіргі уақытта ол жылына екі рет болады, тамызда және желтоқсанда, Tokyo Big Sight территориясында өтеді. «Комикет-69» 2005 жылдың желтоқсанында өткізілді. Бірінші күні 160 000 адам, ал екінші күні 190 000 адам қатысты. Жәрмеңкеде 23 000 топтар өз жұмыстарын халық арасында таратуға мүмкіндік алды.

Дереккөз

Орыс википедиясы