Дәрілік балшытыр

Дәрілік балшытыр (лат. Pulmonaria officinalis) – айлауыктар тұқымдасы балшытыр туысына жататын, биіктігі 15-30 см, көп жылдық, шөп тектес өсімдік.

Дәрілік балшытыр
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Asterids Сабы: Incertae sedis Тұқымдасы: Boraginaceae Тегі: Балшытыр (Pulmonaria) Түрі: Дәрілік балшытыр'
Екі-есімді атауы
Pulmonaria officinalis L., 1753

Ботаникалық сипаты

• Өсімдіктің өн бойын қысқа, бірақ қатты түк басқандықтан сабағы қолға кедір-бұдырлы болып сезіледі.
• Жапырақтарының шеттері бүтін, ұштары сүйір, екі жағын да қысқа түк басқан. Тамыр жапырақтары жұмыртқа тәрізді, сопақша келген, түп жағы жіңішкеріп сағаққа айналып кеткен. Сабақ жапырақтары отырмалы, түп жағы мен сабақтарын жартылай қоршап тұрады.
• Сабақтың жоғарғы жағына гүлдер шоғырланған. Өсімдіктің даму кезеңіне байланысты гүлдері әуелі қызыл, ашық қызыл түсті болса, кейінірек біртіндеп көкшіл тартады. Гүл тостағаншасы жасыл түсті, бес қалақшасы бар. Гүл тәжі түтікше сияқтанып тұрады.

Өсетін жері

Дәрілік балшытыр таулы аймақтарда, орман арасында, бұталардың көлеңкелерінде өседі.

Құрамы, емдік қасиеті және қолданысы

Құрамында минералды заттар танин, қоймалжың және илік заттар, аскорбин қышқылы, рутин бар.
Дәрі үшін өсімдіктің жерге түскен бөлігін гүлдеген кезінде жинап алады. Дәрілік балшытырдың қабынуға қарсы әсер ететін, несеп айдайтын, қан тоқтатын, жарақаттардың жазылуын тездететін қасиеттері бар. Халық медицинасында бұл өсімдік туберкулез ауруларын емдеу үшін, өкпе, жоғарғы тыныс жолдары және бронх қабынғанда, қақырыққа қан араласып түскенде қолданылады, асқазан-ішек жолдарының ауруларын және дене сыртындағы жарақаттарды емдейді.