Жайсанып Мүдәрісұлы
Жайсанып Мүдәрісұлы - атақты ұшқыш, жалынды әскери қайраткер 1910 жылы дүние есігін ашқан. Туған жері - Зайсан өңірі. 1925 жылдары Зайсан жақтан Моңғол еліне өтіп кеткен. Содан 1932 жылы Моңғол елі атынан Кеңес елінің Орынбор қаласындағы әуе күштері училищесіне оқуға барады. Оқуын бітірген соң, 1937-1939 жылдары өзі оқыған Орынбордағы ұшқыштар училищесінде ұстаз болып қалып қояды, бірақ 1939 жылдың басында Моңғол елі кері шақырып алады. Себебі, 1938 жылы 1 желтоқсан күні Моңғол армиясының тарихында тұңғыш рет әуе күштерінің күшейтілген полкі құрылған болатын. Соған тәжірибелі басшы қажет еді. Әрі Халкин-гол маңында Жапон миллитаристерінің шабуылдау қаупі төніп келе жатты. 1939 жылы Халкин-голда КСРО мен Моңғолия қарулы күштері бірлесіп, жапондарға соққы берді. Соғысқа өз полкын бастап, полковник Жайсанып та қатысты. Жайсанып Мүдәрісұлы 1942 жылдың 15 қазанында Моңғолия Үкімет басшысының № 00182 бұйрығымен Әуе қарулы күштерінің қолбасшысы болып тағайындалды. 1944 жылдың сәуір айында Ұлы Құрылтайдың № 22 жарлығымен оған генерал-мойор шені берілді. 1945 жылы Ұлы Отан соғысы аяқталған соң, Кеңес одағы Жапонияға қарсы жедел түрде соғыс жариялады. Оған Моңғолия да қатысты. Осы жорықта Жайсанып басқарған Моңғол елінің ұшқыштары жапондарға қарсы соғысқан. тник» типтегі 11 ұшақты қолға түсірдік. Рапорт беруші – генерал-майор М. Зайсанов» деп қол қойылған. Жапония жеңілгеннен кейін орыс-Моңғолдың бір топ генералдарымен бірге Жайсанып Мүдәрісұлын Бас қолбасшы И.В.Сталин Мәскеуде қабылдаған. Өз қолымен Кеңес Одағының «Қызыл Ту» орденін тапсырған. Осы оқиға жайында ертеректе Жайсаныптың өз аузынан жазып алған, бүгіндері Ұлан-батыр қаласында аман-есен тұрып жатқан академик-ғалым, жазушы-журналист Ислам Қабышұлы 1980 жылы Өлгей қаласында жарық көрген «Аймағым – алтын ордам» атты естеліктер жинағында былай деп еске алыпты: «… орден тапсырып тұрып И.В.Сталин: – Құрметті генерал, сіз қай ұлттан боласыз? – депті. Жайсанып: «Мен қазақпын, жолдас Бас қолбасшы!»-дейді таза орыс тілінде. Сонда И.В.Сталин: – Сізді мен сырттай 1939 жылдан бері білемін, аз халықтың үлкен жүректі азаматы екенсіз, құттықтаймын!». Мемлекет басшысы маршал Х. Чойбалсанның 1948 жылғы 28 маусымдағы бұйрығымен генерал Жайсанып КСРО Әуе күштері академиясына оқуға жіберіліпті. Одан кейінгі өмірі күңгірт. 1953 жылы біржола тұрып қалу үшін Алматыға ат басын бұрған көрінеді. Оған сол тұстағы жағдай сай болмаған. 1965 жылы дүниеден өткен.