Жатыр мойны обыры

Анықтамасы

Жатыр мойны обыры әйелдерде болатын өте агрессивты, тез өршіп метастаз беретін, емге сезімталдылығы салыстырмалы түрде төмен әлеуметтік маңызды орын алатын ауру

Этиологиясы

АПВ — оте көп жайылған, ДНК-сы генетикалық әр түрлі, тері және шырышты қабатты зақымдайтын вирус болып табылады. Бүгінгі таңда АПВ 190 типі белгілі. Оның жоғарғы онкогендік потенциалды және (типы 16, 18, және төмен онкогендік қауіптілігі бар (типы 6, 11, 42, 43, 44) типтері белгілі. Жоғары онкогенді АПВ (16 и 18) 70% жағдайда жатыр мойны обырын тудырады, 80% қынаптың, 95% ауыз қуысы сияқты қатерлі ісіктерін тудырады

АПВ тудырған аурулар бастапқыда ешкандай симптомсыз латентті куйде болады. Әрі қарай созылмалы персистерлеуші ағымда, кейін қатерлі және қатерсіз ісіктердің дамуымен жүреді. АПВ жұғуы ол адамнан адамға жыныстық қатынас, жанасқанда яғни тері шырышты қабатпен жанасқанда және вертикальді анадан балаға жұғады. АПВ бул созылмалы персистентті куйге ауысатын вирус, оның инкубационндық кезеңі бирнеше айдан жылдарға созылуы мумкін, орташа есеппен жатыр мойны қатерлі ісігін 10-15 жыл аралығында дамуына акеледі. Ол әр организм ерекшелігіне иммунитетке байланысты, сәйкесінше иммунитет тапшылығы болғанда бұл процесс тез орши түседі.

Қауіп факторлары

• Жатыр мойны қынаптық бөлігінің түрлі фондық аурулары жатыр мойны эктопиясы (эрозия) эктропион, лейкоплакия, полип, ісік алды процесстер дисплазиялар (женіл, орташа, ауыр). Осы аталған жатыр мойны өзгерістерін анықталған уақытында емдемеген жағдайда акелуі мүмкін.
• Ерте жыныстық өмір бастау
• Ерте жастан жүктілік
• Жыныстық партнерын жиі ауыстыру
• АПВ немесе герпес вирустың әйелде немесе жыныс партнерынде болуы оны жұктыруы
• Анамнезінде жиі аборттар.
• Темекі тарту
• Тұқымқуышылық ауыр анамнезі
• Иммунодефицитті жағдаулар Вич инфекция сиякты аурулармен ауыру

Клиникасы

Жатыр мойны қатерлі ісігінің клиникалық көріністері алғашқы сатыларында көбінесе болмайды, көбінесе ісік жанындағы тінге еніп өскенде клиникалық көрініс береді. Ісіктің жанындағы тінге еніп өсу уақыты бірнеше айдан 1 жылдан ең узақ 5 жылға дейінгі уақытты алуы мүмкін. Ол организм ерекшелігіне байланысты, айел жасына, иммундық жағдайына болады

Яғни алғашқы сатыдағы жатыр мойны ісігі профилактикалық қаралулар кезінде немесе фондық ісік алды ауруларды емдеу кезінде анықталады. 

Ең жиі кездесетін симптомдар немесе әйелдің шағымдарына жатады:

• Жыныс жолдарынан етеккір циклімен байланыссыз қанды, сулы, іріңді сасық иісті бөлініс
• Контактты қанды бөлініс ол жыныстық қатынастан кейін, физикалық жүктеме жасағанда, улкен дәретке барып күшенгенде жыныс жолдарынан ауқымды немесе жұғынды қанды бөлініс болуы
• Климакс кезіндегі қанды бөлініс;
• Жыныстық қатынас кезіндегі дискомфорт
• Бел аумағындағы, кіші жамбас астауында, іштің төменгі бөлігінде ауырсыну, яғни төмен тартып сыздап ауырсыну

Диагностикасы

• науқастың шағымдары
• Гинеколиялық айнамен креслода қарау және жалпы тексеру.
• Кольпоскопия
• Цитологиялық зерттеу - жатыр мойнынан заттық шыныға жұғын алу
• Гистолиялық тексеріс - ол жатыр мойнын тінді үзіп алу
• Ультрадыбыстық зерттеу
• Магнитті-резонансты томография

Профилактикасы

• Жатыр мойны қатерлі ісігінің скрининг өту
• Жылына бір рет тіркелген емханасынан қарау кабинетінен өту, ол жерде айнамен қарап, жатыр мойнынан цитологиялық жүғын алынады
• Жылына бір рет гинеколог дәрігеріне қаралу
• Жатыр мойны патологиялық процестерін уақытында емдеу (эрозия полип лейкоплакия дисплазия сиякты озгерстерді емдеу)
• Гигиеналық тазалық
• Жыныстық партнер жиі ауыстырмау
• Қалаусыз жүктіліктен қорғану