Жақмоншақ
Жақмоншақ – әйелдің баскиімінің сәндік бөлігі, оның екі жақ самайынан төмен салбырап тұратын жақтаманың ерекше сәнді түрі.
Жасалуы мен әшекейлері
Жақмоншақ матадан жасалады. Ол көбінесе сәукеле, зере тәрізді ғұрыптық баскиімге тән. Жақтаманың бетіне моншақ және құйма шытыралар тізбектеліп қондырылады. Бұл әшекей қондырмалардың төменгі жағы мата жақтамадан ұзындау болып келеді. Жақмоншақ інжу, маржан, перуза моншақтар сияқты қымбат тастардан жасалады.
ҚР ҰМ қорындағы (сурет Сәукеленің жақмоншағы) сәукеленің екі жақ самай тұсындағы екі жақтамасы шытпен астарланып қызыл барқытпен тысталып жасалған жақтаманың (ұзындығы 67 см) ортасына жақмоншақ тағылған. Ол төрт қатар етіп тізілген ақық, маржандардан жасалған. Жақмоншақ қатарларының әр тұсынан жақтама матасын ортасынан бастыра үш-үш дана мельхиор пластина (жалпақтығы 1 см, ұзындығы 8 см, арақашықтықтары 11 см) қадалған. Екі шетімен аяқ жағына оқа қондырылған, ұшында ұзын зер шашақтары бар. Аталмыш әшекей заттарды жырға деп те атайды.[1]
Дереккөздер
- ↑ ҚАЗАҚТЫҢ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАР, ҰҒЫМДАР МЕН АТАУЛАРЫНЫҢ ДӘСТҮРЛI ЖҮЙЕСI. Энциклопедия. – Алматы: РПК “СЛОН”, 2012. – (илл.) ISBN 978-601-7026-17-23-том: К – Қ – 736 бет.ISBN 978-601-7026-21-9
Әдебиеттер
- Шойбеков Р. Қазақ зергерлік өнерінің лексикасы. Алматы: Қазақстан, 1993;
- Шоқпарұлы Д., Дәркембайұлы Д. Қазақтың қолданбалы өнері. Алматы: Алматыкітап, 2007;
- Қазақтың дәстүрлі киім-кешегі. Ғылыми каталог (қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде). Ғылыми редактор және жоба жетекшісі Нұрсан Әлімбай. Алматы: Өнер, 2009;
- ҚР МОМ – материалдарынан;
- ОМЭЭ – материалдарынан.