Жедел гломерулонефрит

Жедел гломерулонефрит — стрептококтық инфекцияға тәуелді дамитын, шумақтардың басым зақымдануымен жүретін бүйректің инфекциялық-аллергиялық ауруы.

Этиологиясы мен патогенезі

Этиологиялық факторлар стрептококкты инфекциялар, яғни ангина, тонзиллит, іріңді отит, пневмония. Жедел нефриттің дамуында сонымен қатар, пневмококктар, сарып қоздырғыштары және басқа да микроорганизмдер роль ойнайды. Экзогенді фактор ретінде маңызды

Нефриттің дамуында екі механизм жатыр:

1. қанда антиген - антидене комплексінің түзілуі;
2. бүйректің зақымдалуына жауап ретінде бүйрекке қарсы аутоантиденелердің түзілуі.

Аллергиялық - бүйрек шумақтарының капиллярларына антиген-антидене комплексі жабысады. Бүйректің көлемі шамалы ғана зақымдалады. Шумақтардың ұлғаюы мен оның гиперемиясы анықталады.

Клиникалық көрінісі

Жедел гломерулонефрит әдетте, стрептококктық инфекциядан 7-20 күннен кейін пайда болады. Дерттің негізгі белгілері – ісіну, ентікпе, олигоанурия, гематурия, белдің ауыруы, артериялық қысымның биіктеуі. Науқастың өзі ерте байқайтын белгісі – ісіну. Ісінуден бұрын шөл, әлсіздік, олигоурия пайда болады. Ең алдымен бет пен қабақ ісінеді. Ісінудің негізгі себебі – шумақтық фильтрацияның азаюынан судың және натрийдің іркілісі. Науқастардың көбісі ентігеді. Ентікпе горизонтальді қалыпта күшейеді. Ентікпенің себебі – айналымдағы қан көлемінің көбеюінен және артериялық қысымның тез биіктеуінен болатын жүрек шамасыздығы. Науқастардың 80%-да өтпелі артериялық гипертензия болады. Артериялық қысым оншалықты биіктемейді, орташа деңгейге көтеріледі, әдетте 160/100 мм.сын.бағ.шамасында болады, оның 180/120 мм.сын.бағ. дейін биіктеуі сирек. Артериялық қысымның тез биіктеуін эклампсиалды жағдайы деп бағалау керек. Жедел гломерулонефритте артериялық гипертония дамуының басты себептері – натрий мен судың іркілісі, айналымдағы қан көлемінің және жүректің соғу көлемінің ұлғаюы. Жедел гломерулонефриттің алғашқы 2-3 күнінде олигурия, тіпті анурия болуы мүмкін. Созылмалы гломерулонефритен айырықша, олигурия болғанның өзінде концентрацияланған зәр бөлінеді, оның меншікті салмағы жоғары болады ( егерде бүйрек шамасыздығы болмаса). Осыған қарап жедел гломерулонефритті созылмалы гломерулонефритен айырады.

Жіктемесі

• Этиопатогенез:
  • инфекциялық-иммундық.
  • инфекциялы емес иммундық.
• Морфологиялық түрлері:
  • пролиферативті эндокапиллярлық.
  • пролиферативті экстракапиллярлық.
  • мезангио-пролиферативтік.
  • мезангио-капиллярлық.
  • склероздаушы (фибропластикалық).

Клиникалық түрлері

Клиникалық түрлері:

• классикалық триадалық жайылма түрі (несептік синдром, ісіну, артериялық гипертония).
• бисиндромдық түрі (нефротикалық синдроммен немесе артериялық гипертониямен жұптасқан несептік синдром).
• моносиндромдық түрі (дара несептік синдром).
• нефротикалық түрі.

Асқынулары

Асқынулары:

• бүйректің жедел шамасыздығы.
• жедел бүйректік гипертензиялық энцефалопатия.
• жүректің жедел шамасыздығы.

Дерттің нәтижесі

Басталуынан 12 айдан кейін:

• сауығу (37%)
• «кемісті» сауығу (18%)
• созылмалы гломерулонефритке ауысуы (44%)
• өлімге әкелуі (0,3%)

Гломерулонефриттің ағымында бірнеше варианттары бар: ісік басым болған жағдайда – нефротикалық түрі немесе артериалды гипертензия- гипертониялық түрі. Аурудың дамуы кезінде зәрдің мөлшері тәулігіне 400-700 мл төмендейді, кейде анурия дамиды. Зәр өзгерістеріне байланысты синдром протеинуриямен, цилиндруриямен, макро-, микрогематуриямен көрінеді. Кейде шамалы азотемия байқалады. Жедел нефрит кезінде гемоглобин төмендейді, ал ЭТЖ жоғарылайды.

Науқастарды міндетті түрде ауруханаға жатқызу қажет. Суықтаудан сақтанып, төсекте жатуы тиіс. Дұрыс емделген жағдайда бірнеше аптадан соң толық жазылуы мүмкін. Диетотерапия (тосапты су, жүзім шырыны, аздап кашалар, сүт, ал ас тұзын алып тастайды) қолданылады.

Инфекция ошақтары болған кезде антибактериалды ем (пенициллин мен оның туындылары) қолданылады. Нефротикалық синдром кезінде стероидты гормондар қолданылады. Гипертониялық синдром кезінде гипотензиялық дәрілер, ал жедел гломерулонефрит кезінде метиндол (индометацин) тағайындалады. Десенсибилизациялық терапия, С витамині қолданылады.

Диспансерлеу

Жедел гломерулонефритпен ауырған науқастар 3 жылға диспансерлік есепке алынады. Диспансерлік есепке алынғаннан кейін алғашқы бір жылында жалпы қан анализін және жалпы зәр анализін (алғашқы екі айда – екі апта сайын, сосын 1-2 айда бір рет), егер анализдерінде өзгерістер болмаса келесі екі жылында тексерулер 4 айда бір рет жүргізіледі. Жылына бір рет мамандардың (стоматолог, оториларинголог, гинеколог, уролог, окулист) тексеруінде болады.

Қанның биохимиялық анализі (жалпы белок, белок фракциялары, мочевина, креатинин, калий, натрий, кальций), Нечипоренко, Зимницкий әдістері бойынша және Реберг сынамасы жылына екі рет жүргізіледі. Бүйректі УДЗ жасау, биопсия жасау анализ қорытындыларына қарай өткізіледі. 3 жылдан соң науқастардың зәрінде, қанында патологиялық өзгерістер болмаса диспансерлік есептен шығарылады. Егер қан мен зәрдегі патологиялық өзгерістер 1,5 жыл ағымында сақталса, онда ауру созылмалы сатысында деп есептейді.

Тағы қараңыз

• Гломерулонефрит