Жедел жады

Жедел жады (ағылш. Random Access Memory, RAM) — компьютерлік есептеулерге арналған мәліметтерді белгілі бір уақытқа дейін сақтайтын құрылғы.

2 гигабайттық жедел жадының суреті

Мәліметтер 0 және 1 түрінде жедел жадыға жазылады. Процессор мәліметтерді жедел жадыдан алып, оларды өндейді. Жедел жадыда тек белгілі бір уақытта болып жатқан компьютерлік процестерге қатысты мәліметтер ғана сақталып тұрады, компьютер сөнген жағдайда жедел жадыдағы мәлімет жоғалады.

Мысалы, сіз бір компьютерлік ойын ойнап отырсыз деп ойлайық, сол ойынға қатысты мәліметтер (ойынның ішіндегі графикалық суреттер, функциялар, командалар) жедел жадыға жүктеліп, процессорға жіберіледі, процессор оны өңдеп, сонан соң мәлімет монитордың бетіне графикалық мәлімет түрінде жіберіліп отырады. Ал егер кенеттен компьютер сөніп қалған жағдайда жедел жадыдағы мәлімет жойылады, сол себепті сіз ойынды басынан қосуыңызға тура келеді. Сонан соң процесс қайта басталады, жедел жады қатқыл дисктен мәліметтерді алады, ал процессор мәліметтерді жедел жадыдан алып өңдейді. Жедел жады мәліметтерді уақытша сақтау орны болып табылады. Жедел жадысына мәліметтер жазылатын кезде, жедел жады сегменттерге бөлінеді. Жедел жады, жады сегментациясы арқылы мәліметтерді тиімді орналастырып, сақтайды.

Негізгі түрлері

Қазіргі оперативті жадының кең қолданылатын екі түрі - статикалық жедел жады (SRAM) және динамикалық жедел жады (DRAM).

SRAM-де мәліметтердің бір бөлігі алты транзисторлық жад ұяшықты күйін қолдану арқылы сақталады, әдетте алты MOSFET (метал оксиді-жартылай өткізгіш өрісті транзисторлар) қолданылады. RAM-ның бұл түрін жасау қымбаттырақ, бірақ, әдетте, жылдамырақ және DRAM-ға қарағанда динамикалық қуатты аз талап етеді. Қазіргі замандағы компьютерлерде SRAM, процессор үшін кэш жады ретінде жиі қолданылады. DRAM транзистор мен конденсатор жұбын қолдана отырып, біраз деректерді сақтайды (әдетте MOSFET және MOS конденсаторлары), олар DRAM ұяшығынан тұрады. Конденсатор жоғары немесе төмен зарядты ұстайды (сәйкесінше 1 немесе 0), ал транзистор чиптегі басқару схемасын конденсатордың заряд күйін оқуға немесе өзгертуге мүмкіндік беретін ажыратқыш ретінде жұмыс істейді. Жадтың бұл формасы статикалық оперативті жадыға қарағанда арзанға түсетіндіктен, бұл қазіргі заманғы компьютерлерде қолданылатын компьютер жадының басым түрі.

Қазіргі компьютер немесе ноутбуктарда жедел жадының DDR3 және DDR4 түрлері кең таралған. DDR4 қазіргі уақыттағы жедел жадының соңғы буыны және жоғары жиіліктік сипаттамалармен қоса кернеудің төмендігімен ерекшеленеді.