Жем (өзен)

Жем (Ембі) – Каспий алабындағы өзен.

Жем өзені
Жем (Ембі) өзені (1900 жылғы)
Сипаттамасы
Ұзындығы	712 км
Су алабының ауданы	40400 км²
Су алабы	Каспий теңізі
Су ағысы
Бастауы	Мұғалжар тауының оңтүстік-батыс беткейінен басталатын Жанай және Жалаңаш өзендерінің қосылған жері
• Координаттары	49°10′ с. е. 58°45′ ш. б.49.167° с. е. 58.750° ш. б. / 49.167; 58.750
Сағасы	Каспий теңізіне жетпей тартылып қалады.
• Координаттары	46°45′ с. е. 53°10′ ш. б.46.750° с. е. 53.167° ш. б. / 46.750; 53.167
Орналасуы
Ел	Қазақстан
Аймақ	Ақтөбе облысы, Атырау облысы
Ортаққордағы санаты: Жем өзені

 Басқа мағыналар үшін Жем деген бетті қараңыз.

Географиялық орны

Ақтөбе және Атырау облыстары жерімен ағып өтеді. Ұзындығы 712 км, су жиналатын алабы 40 мың км²-ге жуық. Каспий теңізі бассейніне жататын ірі өзендердің бірі. А.Левшиннің жазбалары бойынша, бұл өзеннің орта ғасырларда Гем деп аталғаны белгілі.

Бастауы

Мұғалжар тауының 365 м-лік оңтүстік-батыс беткейінен басталатын Жанай және Жалаңаш өзендерінің қосылған жерінен бастау алады. Каспий ойпатының шығысын бойлай ағады. Каспий теңізіне жетпей тартылып қалады.

Гидрологиясы, сипаты

Жем өзеніндегі көпір. (Жем, Ақтөбе облысы)

Аңғары жоғарғы және орта ағысында жақсы байқалады. Төменгі ағысында тармақтар арқылы жалғасқан шағын шөл және сор тізбектерге айналған. Жағалауы құм және саз жыныстарынан түзілген. Арнасы ирелең келеді, көбіне қарасуларға бөлініп қалады.

Басты салалары: Темір, Атжақсы. Негізінен қар суымен толығады. Жылдық орташа ағысы (Дүйсеке ағысы тұсында) 488 млн. м³, орташа жылдық су ағымы Жанбике ағысы тұсында 11,3 м³/с. Қарашада суы қатып, сәуірде ериді. Өзенде алабұға, сазан, қамыс-қорысты жерде ондатр кездеседі. Жағасында Құлсары , Ақкиізтоғай елді мекендері орналасқан. Минералдылығы көктемде 400 мг/л, ең төменгі деңгейі кезінде 1500 мг/л. Жем ауыз су ретінде шабындық суғаруға, жайылым суландыруға пайдаланылады.

Бастауынан сағаға дейінгі жалпы құламасы 390 м. Су ағынының 96%-ы, өзен сағасында 100%-ға дейінгі мөлшері су тасуы кезінде қалыптасады.