Жыртқыштық

Жыртқыштық ─түрлер арасындағы байланыстың кең таралған, ең жоғарғы формасы. Ол кейде қорек,мекен ететін орта,т.б. ресурстар үшін даралардың бірін-бірі өлтіруі,қууы,жеуі арқылы көрініс береді.🕊

    Жыртқыштық  тіршілік ету организдер үшін оңайға түспецді. Ол  үшін жыртқыш алдымен жемтігін іздеп табуы қажет.Ал жемтіе өз кезегінде жауынан қорғану бейіміне немесе жоғары бейімделушілік қасиетке ие болады.Бұл құбылыстар ғасырлар бойы дамып,организмде морфологиялық, физиологиялық, биохимиялық, т.б. өзгерістер пайда болуы мүмкін. Олар  тікен, қабық,жағымсыз иіс түрінде білінсе,ал жануарларда улы бездер,сауыттар,қорғаныс түстер,мінез-құлығын өзгерту,денесінің кейбір мүшесін бөліп тастау,қашып кету,жасырыну,т.б. құбылыстар арқылы жүзеге асады.Тіпті құстар,түз тағылары сес көрсету,қарсы шабу,қатты дыбыс шығаруға дейін бейімделген.Эволюция барысында кейбір жыртқыштар жемтігін таңдап жеуге,екіншілері талғамсыз қоректілерге айналған.Мысалы,қасқыр талғамсыз қоректіге айналса, кейбір құстар тек балықпен қоректенуге бейімделген.Тіпті кейбір ірі жыртқыштар қорегін таңдаумен қатар,оны қорғап отырған.Соның нәтижесінде жауыққыш,енжар,кейде өлекселермен қоректенетін түрлері шыққан.
   Адам әр кезеңдерде жыртқыш аңдар мен құстарды зиян келтіреді деп қырып жойып отырған.

XIX ғасырдың басында жыртқыштарды (қасқыр, жыртқыш құстарды,т.б.) жойып,күтпеген экологиялық аппаттарға ұшыраған.Мысалы,қасқырларды қырғанда ─ түз тағыларының арасында жұқпалы аурулар тез таралып,аңдардың жаппай қырылуы;жыртқыш құстарды шектен тыс лтіргенде ─ ауру таратқыш кеміргіштердің қаптап кетуі;Қытай жеріндегі қос қанатты құстарды шектен тыс жойып жібергенде ─ егін түсімінің төмендеуі,т.б. байқалады.Шын мәнінде, жыртқыш жануарларөте пайдалы екені белгілі.Олар дала санитары ретінде биоцеоздағы түрлер арасындағы тепе-теңдікті сақтап, оның даму ырғағын реттеп отырады.Ал жемтік өз кезегіндегі жыртқышқа тікелей әсер ете отырып,оның дамуына ықпал жасайды.Осылайша қарама-қарсылықтың әсері эволюцияның қозғаушы күшіне айналып,жыртқыш пен жемтіктің арасалмағын теңсіздік жағдайында реттеп отыратыны анық.