Жүйке түтігі

Жүйке түтігі (лат. tuba nervorum tubus — түтік, nervus — жүйке) — эмбриондық біріншілік эктодермадан туындап, ұрық организмінде қалыптасатын, пішіні түтік тәрізді біліктік мүше. Жүйке түтігінен жүйке жүйесінің мүшелері дамиды. Бастапқы кезеңде жүйке түтігінің қабырғасы бір қабат призма тәрізді жасушалардан құралған. Кейінірек, оның қабырғасындағы жасушалар көбейіп, қалыңдап күрделеніп, үш қабатқа ажырайды: ішкі — эпендима, ортаңғы — жабынды қабат (мантий), сыртқы — шеткі перде қабаттары.

Жүйке түтігінің ішкі қабатындағы эпендима жасушаларынан жұлын өзегі мен ми қарыншаларын астарлайтын эпендима жүйкелік глиясы жетіледі. Мантий жасушаларынан нейробласттар мен спонгиабласттар дамиды. Нейробласттардан — нейроциттер, спонгиабласттардан —астроцит және олигодендроцит жүйкелік глиялары жетіледі.

Нейроциттер — жұлын мен мидың сұрзатын және жүйке түйіндерді, ал жүйке түтігінің сыртқы қабаты — шеткі перде, жұлын мен мидың ақзатын құрайды. Жұлын мен мидан шығатын нейроциттер өсінділері жүйке талшықтарын, жүйкелерді, жүйке тораптарын (өрімдерін) және жүйке ұштарын түзеді. Жүйке түтігінің алдыңғы бөлігінен ми және сезім мүшелері, тұлғалық бөлімінен және одан түзілген ганглиозды тақташалардан жұлын, жұлындық және вегетативтік түйіндер (ганглийлер) мен организмдегі хромаффинді ұлпа дамып жетіледі. Жүйке жүйесінің басқа мүшелері ганглиозды тақташалардан түзіледі. Жүйкелік глиялар (эпендима, астроциттер, олигодеңдроциттер) нейроциттер үшін тіректік, жабын, қорғаныс, қоректендіру қызметтерін атқарады.