Жәке Қойтанұлы

Жәке Қойтанұлы (1830, Шығыс Қазақстан облысы Зайсан ауданы Сайқан тауы — 1914, Қытай, Сауыр жоталары) — би, шешен. Абақ Керей тайпасының Меркіт [1] руынан шыққан.


  • Он жеті жасынан ел ісіне араласып, билік айтып, шешендігімен танылған.
  • 1883 ж. 800 үй меркіт руын бастап Сауыр тауына барып қоныстанған, сол рудың үкірдайы болып сайланған. Керей, Найман тайпаларына төрелік айтып, би болған. Түрлі дау-дамайларда әділдігімен көзге түсіп, “керейдің Жәкесі, меркіттің әкесі” атанған. Тарбағатай, Алтай, Қобданы билеген қытай ұлықтары, салық салу, жер мәселесін Жәке бимен келісіп шешкен.
  • Жәке ел ішінде сауат ашу ісіне де ат салысып, 1889 ж. Ласты өзеннің бойынан медресе ашқан. Зайсаннан Нұғман қазіретті шақыртып, бала оқытқан. Сол медресе кейін “Жәке медресесі” аталып кеткен.
  • Жәке бидің айтқан билік, нақыл сөздері Алтай аймағының орталық Сарсүмбе қаласынан шыққан “Таң шолпан” журналының 1947 жылғы 2-санында жарияланды.
  • 1944 ж. немересі Қабыл тәйжінің аузынан І.Омаров жазып алған Жәкенің шешендік сөздері М.Әуезов мұражайында сақтаулы тұр.[2][3][4]

Дереккөздер

өңдеу
  1. http://kerey.kz/?p=10968
  2. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
  3. Абақ керей шежіресі, Ү., 1996
  4. Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010.ISBN 9965-26-096-6