Зерде (журнал)

Зерде – қазақ тіліндегі республикалық ғылыми танымдық журнал.

Алғашқы саны “Білім және еңбек” деген атаумен 1960 жылы жарық көрді. Алғашқы редакторы – Камал Сейітжанұлы Смайылов. 1989 жылдан “Зерде” деген атаумен шығып келеді. Журнал өз оқырмандарын, оның ішінде жастар мен жасөспірімдерді отандық және әлемдік ғылым мен білім саласындағы жаңалықтармен таныстырып келді. Қазақ басылымдарының ішінен алғаш рет әл-Фараби туралы мақала осы журналда жарияланды. Абылай хан мен Әбілхайыр ханның суреттері де тұңғыш рет осы журналда жарық көрді.

Тарихы

Білім және еңбек - жастарға арналған ғылыми-көпшілік журнал. Қазақстан БЛКЖО OK мен Пионер ұйымы республикалық кеңесінің журналы ретінде 1960 жылы қаңтардан ай сайын қазақ тілінде шыға бастады. Журналдың негізгі бағыты - ғылым мен техника жаңалықтарын, озық технология жетістіктерін насихаттау, жас жеткіншектерді өнер-білімге, техника тілін меңгеруге баулу, оларды табиғат таңғажайыптарымен, әдебиет пен өнердің, сәулет өнерінің үздік туындыларымен таныстыру. Осы мақсатпен журнал бетінде республика ғалымдарының, білікті мамандардың, өнер, әдебиет қайраткерлерінің материалдары жиі жарияланып тұрды.

Журналда Қаныш Сәтбаевтың «Қазына қоймасы - Қазақстан» (1960, 10-саны) және «Қазақстан қазынасы - коммунизм игілігіне» (1961, 10-саны) деген публицист, мақалалары жарияланған. Көсемсөзге тән көтеріңкі рухпен желдірте жазылған бұл мақалаларында ұлы ғалым еліміздің кен байлығын мақтан ете отырып, сол мол ырыздықты игеру ушін жастарды білімге, еңбек сүйгіштікке шақырады, елімізде мал шаруашылықтарын өркендету үшін шөлейт аудандарды суландыру, жер асты суларын пайдалану мәселесін алға тартады. Ғылым Академиясының «Еңбекте Шыңдал!» (1960, 3-саны), «Барлаңдар, бағдарлаңдар!» (1961, 7-саны) деген шағын материалдары ақылғой атаның ұрпағына айтар ұлағатты ақ батасы сияқты. Журналдың заңды жалғасы «Зерде» 1989 жылғы 4-санын түгелдей ұлы ғалымның 90 жасқа толған мерейтойына арнады.

Мұнда редакция алқасы Сәтбаевтың азамат, ғалым, президент, геолог, ұйымдастырушы, ұстаз, тарихшы, әдебиетші, тәлімгер, қайраткер, геохимик, заң қызметкері, тілші ретіндегі тұлғасын сомдауды мақсат еткен. Оның осы аталған қырларына байланысты А.Абдуллин, Н.Оңдасынов, Б.Момышұлы, В.А.Обручев, Д.И.Щербаков, П.Тәжібаева, Т.Лаумулин, Ш.Сәтбаева, В.И.Штифанов, Ф.В.Чухров, Қ.Жәмінов, Қ.Құсниденов сияқты ғалымдардың қызметтес әріптестеріне, Сәтбаевтанушы жазушы М.Сәрсекеге, шәкірттері мен ұрпақтарына сөз берген. Журналдың бұл арнаулы саны ғалым өмірінің әр түрлі кезеңдерін бейнелейтін фото материалдармен, деректі құжаттар көшірмелерімен көркемделген.

Сәтбаевтың «Білім және еңбек» - те жарияланған жоғарыда аталған «Еңбекте шыңдал», «Том қаласындағы ұлттар кеші» мақалалары ғалымның 1989 жылы «Ғылым» баспасынан жарық көрген «Ғылым және мәдениет туралы таңдамалы мақалалары» жинағына, «Қазақстан қазынасы - коммунизм игілігіне» деген публицистикасы осы аталған кітап пен Сәтбаевтың 5 томдық таңдамалы еңбектерінің 1970 жылы баспадан шыққан 5-кітабына енгізілген.