Илья Ефимович Репин
Репин Илья Ефимович укр: Ілля́ Юхи́мович Рє́пін (5.8.1844, Украина, Харьков облысы — 29.9.1930, Ресей, Ленинград облысы Репино) — Ресей суретшісі, ұлттық реалистік кескіндеме өнерінің аса көрнекті өкілдерінің бірі. Санкт-Петербург көркемсурет академиясының толық мүшесі (1893).
Санкт-Петербургтің Суретшілерді ынталандыру сурет мектебінде, Санкт-Петербургтегі Көркемсурет академиясында (1864 — 71), Италия мен Францияда оқыды. 1878 жылдан Көшпелі көркемсурет көрмесі серіктестігінің мүшесі. Шәкірттік шағында И.Н. Крамскойдың, В.В. Стасовтың, т.б. шығарм. ықпалында болды. 1860 жылдан портрет және жанрлық картиналар салумен шұғылданды. Осы кезеңдегі В.Е. Репин (1867, Мәскеудегі Третьяков галереясы), Р.Д. Хлобощин (1868), В.А. Шевцова (1869, екеуі де Санкт-Санкт-Петербургтегі Орыс мұражайында) портреттері мен “Славян композиторлары” (1871 — 72, Мәскеу консерваториясы) атты топтама портреттерінде суретші адам мінезі мен психологиясын ашуда елеулі жетістіктерге жетті.
Репин орыс кескіндемесіне жаңа бетбұрыс әкелген
- “Волгадағы бурлактар” (1870 — 73, Санкт-Санкт-Петербургтегі Орыс мұражайы) атты монументті сипаттағы жанрлық картинасында халықтың ауыр тұрмысын ашық бейнелеумен қатар олардың бойында ашылмай тұнып жатқан күш-қуатты үлкен суреткерлікпен бейнеледі. Италия мен Францияда болған жылдары
- “Париж кафесі” (1874 — 75, Стокгольмдегі Монсон қоры),
- “Садко су асты патшалығында” (1876, Санкт-Санкт-Петербургтегі Орыс мұражайы) картинасы мен пленэрлік пейзаждарын (“Париждегі Монмартрға баратын жол”, 1876, Мәскеудегі Третьяков галереясы) бітірді. 1870 жылдардың аяғы мен 1880 жылдар Репиннің шығарм. табысты кезеңі саналады. Осы кезеңде төңкерістік қозғалыс тақырыбына (“Үгітшіні тұтқындау”, 1880 — 92, “Күтпеген еді”, 1884 — 88, екеуі де Мәскеудегі Третьяков галереясында) қалам тартып, халық бақыты жолында азап шеккен төңкерісшілдер образына баса назар аударды.
Мұнымен бірге Р. график. суреттер (“Ада”, 1882, Мәскеудегі Третьяков галереясы; “Нева даңғылы”, 1887, Санкт-Санкт-Петербургтегі Орыс мұражайы), ғажайып портреттер галереясын (В.В. Стасов, 1873; А.Ф. Писемский, 1880; М.П. Мусоргский, 1881; П.А. Стрепетова, 1882; Л.Н. Толстой, 1887; бәрі де Мәскеудегі Третьяков галереясында) жасады. Ол — “Иван Грозный мен оның ұлы Иван” (1885, Мәскеудегі Третьяков галереясы), “Запорождықтар түрік сұлтанына хат жазып жатыр” (1878 — 91, Санкт-Санкт-Петербургтегі Орыс мұражайы) атты үздік тарихи кескіндемелік шығармалардың авторы. Өз заманының озық идеяларымен тығыз байланысты әрі терең халықтық мазмұнға толы Репин шығарм. орыс демокр. өнерінің шыңы саналады. Оның есімі әдебиетші әрі өнер теоретигі ретінде де белгілі. 1894 — 1907 ж. Санкт-Петербургтегі Көркемсурет академиясында (1898 — 99 ж. ректоры болды) сабақ берді; шәкірттері қатарында — И.И. Бродский, Б.М. Кустодиев, Д.Н. Кардовский, И.Э. Грабарь, Н.С. Куликов, т.б. 1940 ж. ол тұрған Куоккаладағы (қазіргі Репино) мекенжайда мемориалдық мұражай ашылды, соғыс жылдары өртенгенімен, 1958 ж. қайта қалпына келтірілді. [1][2][3][4][5][6]