Имансыздық-имандылық

Имансыздық – адамгершіліктік принциптерден бас тарту, құлықсыздық (келеңсіз, ұнамсыз); адамға жат мінез-құлықтың атауы. Мұндай жат мінез-құлық иелеріне көп жағдайда шектен шыққан арсыздық тән. Ол адам бойында орынсыз қатыгездік, немқұрайлылық, қажетті тәлім-тәрбие көрмеуден туындап жатады, ондай кісі жағымды эмоцияға жұтаң, керісінше, бетімен кетушіліктің шектен асқан көрінісі. И. түрлері әр-түрлі: ашық арсыздық, адам баласын жек көру, мақсатқа жетудің қолайсыз тәсілдерінен бас тартпау және т.б. Аристотельдің пікірі бойынша, И-тың негізі, қайнар көзі саяси көзқарастардың кемшіндігінен, қоғамдық қатынастардың бұрмаланған түрлері (тирания, олигархия, т.б.) әр-түрлі күнәһарлықты тудырады: (пайдакүнемдік, мейірімсіздік, арамдық, дарақылық шектен шығу, жаулық, т.б.). қазіргі заманда бұл мәселе көкейтесті болып отыр. Сондықтан қазіргі жастарға ғылыми әдеп тұрғысынан имандылық пен ар-ождандық, адамгершіліктік құндылықтар мен принциптерді қалыптастыру аса қажет. И. опасыздық, ұждансыздық, ұятсыздық, ұлтсыздықпен тоқайласады. Абай иман жайында мынадай ой түйген; «Құдай тағала әрбір ақылы бар кісіге иман парыз деген, әрбір иманы бар кісіге ғибадат парыз». Тағы бір жерде «Ұятсызда иман жоқ, түпке жетер» деген пікір білдіреді.

• Имандылық – бұған қарама-қарсы мұсылман дінін ұстаушылар (әсіресе бес парызын міндетті түрде орындап жүргендердің), сондай-ақ адамгершіліктің деңгейіне дақ түсірмейтін (өтірік айтпау, кісі ақысын жемеу, зинақорлықпен айналыспайтын), адал еңбегімен күн көретін жаны жайсаң адамдардың психологиялық-моральдік бейнесін көрсететін категория.

Дереккөздер

Психология