Иман негіздері

Иман негіздері (араб.: أركان الإيمان‎; Аркан әл-Иман) Ислам діні ақида мен шариғаттан тұрады. Ал енді Ислам ақидасы және оның негізі — Аллаһ тағалаға, періштелеріне, кітаптарына, пайғамбарларына, ақирет күніне, тағдырдың жақсылығы мен жамандығына иман келтіру. Бұл негіздер Құран Кәрім мен хадистерде көрсетілген:

«Жүздеріңді шығысқа, батысқа жөнелту бір игілік емес. Бірақ кім Аллаға, ақирет күніне, періштелерге, кітаптарға, пайғамбарларға иман келтірсе және жақындарына, жетімдерге, міскіндерге, жолда қалғандарға, қайыршыларға және құл азат етуге жақсы көре отырып, мал сарып қылса әрі намазды толық орындап зекет берсе, өзара байласқан уәдесін орындаушы, таршылықта, қиыншылықта және соғыс кезінде сабыр етуші болса, міне солар шыншылдар әрі солар тақуалар. »

—әл-Бақара сүресі, 177-ші аят)

«Шын мәнінде әр нәрсені бір өлшеумен жараттық. Әміріміз бір-ақ қас қаққандай. »

—Әл-Қамар сүресі, 49,50-ші аяттар)

Кіріспе

Жәбірейіл ﵇ иман жайында сұрағанда пайғамбарымыз ﷺ:

«Иман деген — Аллаһқа, періштелерге, кітаптарға, пайғамбарларға, ақирет күніне сенуің және тағдырдың жақсылығына да, жамандығына да сенуің», — деп жауап берген

—Сахих Муслим

Иманның отауы – Жүрек. Сонымен бірге, адам жүрегімен иман еткенін тілімен дауыстап айтуы (иқрар) керек. Адам иман етпей, мұсылман болмайды, яғни иман – мұсылмандардың бес парызының алғашқысы әрі негізгісі. Иманның алты шарты бар.

Тағдырға қалтқысыз сеніп, иман ету

Бұл алты шарттың біріне күмән келтіргеннің сенімі толық болмайды. Иман – тәсілім етуді қажет етеді. Ақылдың шектеулі өлшемімен шешілмейтін кейбір тылсым, әрі тұңғиық түйінді мәселелерді талқыға салмай, таразыламай тәсілім ету (қалтқысыз сену) керек. Иман – тақлиди иман және тахкики иман болып екіге бөлінеді. Тақлиди иман – қоршаған ортаның әсерімен немесе біреулерден естіп, соларға елітіп мақұлдау. Бұл иманның әлсіз түрі болып саналады. Абай мұндай иманды сақтауға қорықпас жүрек, айнымас көңіл, босамас буын керек деген. Тахкики иман – санамен саралап, сезіммен қуаттап, зерттеп іздену нәтижесінде толық көз жеткізу. Мызғымас бекем сенім болып табылатын мұндай иман “яқини иман” деп те аталады.

Әнәстен (р.а.) жеткен хадисте:

«Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): Ешбірің өзіне қалағанын мұсылман бауырына да тілемейінше, толық иман еткен болып саналмайды – деп айтты» – деген. (Бухари, Муслим риуаят еткен)