Инновацияны жүзеге асыру шарттары мен факторлары

Жұмыс істеп тұрған кәсіпорын болсын немесе жаңадан құрылған кіші инновациялық компания болсын, олр инновацияны тиімді түрде жүзеге асыру үшін, оны іске асыруға жағдай жасайтын белгілі бір жағдайлар қажет.

Инновациялық әлеуметтің қалыптастыру инновациясының ішкі және сыртқы ортасы

Инновация белсенді кәсіпорын қалыптастыру, ең алдымен, идея ұсынып, оны бүкіл инновациялық цикл бойында коммерциялдау үдерісін іске асыруға қабілеті бар, шаруашылық субъектісінің инновациялық әлеуетті, яғни қажетті ішкі ортасын қалыптастыруды талап етеді.

Екіншіден, инновациялық дамуға қолайлы сыртқы жағдай жасалуы тиіс, оның маңызды бөлігі инновацияның инфрақұрылымын қалыптастыру болып табылады.

Инновациялық әлеует

Жаңартуларды ойлап табу және басты шарты – кәсіпорында оған қажетті инновациялық әлеует қажет. Ол әр түрлі ресурстар жиынтығымен сипатталады, соның ішінде:

1. Зияткерлік ресурсы (технологиялық құжаттама, жаңалық игеру патенттері, лицензиялары мен бизнес-жоспары, кәсіпорынның инновациялық бағдарламасы).
2. Материалдық ресурстары (тәжірибе аспаптық база, заманауи технологиялық және ақпараттық құрал-жабдық, алаңдар ресурсы).
3. Қаржылық (меншікті, несиелік, инвестициялық, аймақтық, гранттар).
4. Кадрлық (жаңашыл-көшбасшы, инновацияға ынталы персонал, қызметкерлердің ғылыми-зерттеу институттарымен және жоғары оқу орындарымен әріптестік және жеке байланыстары; ғылыми-зерттеу жұмыстары мен тәжірибе констукторлық жұмыстар жүргізу тәжірибесі, жобаларға жетекшілік ету тәжірибесі).
5. Инфрақұрылымдық ресурстар (меншікті ҒЗТКЖ бөлімшелері, жаңа өнім маркетингі бөлімшесі, патент-құқық бөлімшесі, ақпарат бөлімшесі) және т.б.

Аталған ресурстар кәсіпорынның жалпы ресурстық әлеуетінің бір бөлігі және оны ғылыми-технологиялық әлеуеті, өндіріс технологиялық әлеуеті, қаржы-экономикалық әлеуеті және кадрлық әлеуеті түрінде құрылымдауға болады.

Осылай, инновациялық әлеует компаниялық жалпы әлеуетінің өзегін, бір бөлігін құрайды.

Сонымен бірге, әлеует ұғымы (соның ішінде инновациялық) тек материалдық құрамы анықталмайды, оның ішінде – ресурстар жиынтығына келіп тірелмейді. Демек, инновациялық әлеует жайлы айта отырып, инновациялық іс-әрекетіне қажет ресурстар емес, оларды тиімді пайдалану мүмкіндіктерін де есте ұстаған жөн. Бұл мүмкіндіктер ең алдымен компания тиісті инновациялық жағдайды қалыптастыру қажет, ол кезегінде, көп жағынан инновациялық мақсатқа жетуіне жағдай жасайтын немесе қарсыласатын сыртқы ортаға тәуелді. Қажетті сыртқы әсер ету жағдайын қалыптастыру жүйесінің маңызды буыны кәсіпорынның инновациялық дамуға қолдау көрсетуге арналған инновациялық инфрақұрылым құру болып табылады.

Сонымен, компанияның инновациялық дамуы көп ретте компанияның инновация жасау мүмкіндігін сипаттайтын инновациялық әлеует пен инновациялық ахуалымен, сондай-ақ компанияның қолда бар инновациялық әлеуетін пайдалану жөніндегі инновациялық деңгейімен анықталады. Төменде компанияның инновациялық негізінде құнын арттыру мен өркендеу мақсатында инновациялық әлеуеттің қаржылық және кадрлық факторларын пайдаланудың кейбір тетіктері қарастыралатын болады.

Инновациялық кәсіпорынның қаржылық даму факторлары. Кәсіпорынның өмір сүру циклінің сатылары және инновацияны қаржыландыру. Қазіргі уақытта сыртқы қаржыландыру көзі болмай тиімді инновациялық компания құру мүмкін емес. Қаржыландыру көздері жиынтығын жұмысты «нөлден» бастаған инновациялық кәсіпорынға өмір сүру циклінің алғашқы кезеңінен бастап есею кезеңіне дейінгі уақытты ұтымды өтуіне мүмкіндік беретін біртұтас инфрақұрылым деп түсінуге болады.

Компанияның даму кезеңіне байланысты оған әр түрлі қаржыландыру көздері пайдалы болуы мүмкін. Компания өркендеуінің классикалық үлгісін келесі түрде сипаттауға болады. Берілген сызба кәсіпорынның өмір сүру циклі және инвестицияларды пайдалану бағыттары жайлы жалпы түсінік алуға мүмкіндік береді.

Кәсіпорынның өмір сүру циклінің сатылары
Жасақтау	Басталуы	Ерте өсу	Кеңею	Жетілу

Жасақтау – зерттеу жұмыстарына, басталу кезеңіне жеткенге дейінгі бастапқы бизнес-тұжырымдамасының бағалануы мен өсуі үшін қаржыландыру қарастырылатын компанияның даму сатысы.

Басталуы – өнімді жетілдірудегі және алғашқы маркетинг жүргізуге қаражат жұмсалатын компанияның даму сатысы. Осы кезеңде компания заңды тұлға ретінде тіркелу үстінде болуы немесе тіркеуден өтіп қоюы да ықтимал. Бұл кезеңде өнім әлі топтамалы өндірістің басталмағанын және өндіріс табыс әкелмегендігін білдіреді.

Ерте өсу – компанияны дамыту және өндірісті өрістету мақсатында қаражат бөлінетін компанияның даму сатысы. Бұл сатыда өндіріс өзін-өзі өтеу шегіне жеткен кезеңі немесе табыс таба бастаған кезеңі. Капитал өндіріс көлемін ұлғайтуға, өндірілетін тауар немесе қызметтің сапасын жақсартуға, маркетингке немесе айналмалы капитал көлемін арттыруға жұмсалуы мүмкін. Осы кезең ішінде аралық қаржыландыру, сондай-ақ дағдарысты болдырмау үшін қаржыландыру жүргізіледі.

Аралық қаржыландыру әдетте 6 айдан бір жылға дейінгі уақытты алатын компанияның акцияларын алғашқы ашық орналастыруға дайындық кезеңінде жүзеге асырылады.

Кеңею – бұл компанияның капитал нарықтарына қол жеткізгеннен кейінгі даму кезеңі. Жаңадан тартылатын қаражат компанияның серпінді түрде кеңеюіне және жаңа нарықтарға шығуына мүмкіндік береді.

Толығу (жетілу) – сатысында қалыптасқан, даму шыңында тұрған компанияның қаржы нәтижелері ендігі жерде бұрыңғыдай тұрақты жылдам өсім бермейді. Сонымен қатар қаржы ресурстарының көлемі және капитал нарығындағы орны компанияға ірі ауқымды жаңа жобалардың үлкен көлемін іске асырып отыруға мүмкіндік береді.

Инновациялық компанияны қаржыландыру көздері дәстүрлі компаниялар пайдаланатын ұқсас көздерден айтарлықтай ерекшеленеді, әсіресе кәсіпорын дамының бастапқы кезеңдерінде. Осыған байланысты, алдау үшін қаражат көздерін шартты түрде өсу кезеңіне (жасақтау, бастау және ерте өсу) және толығу кезеңіне (кеңею және толығу) бөлген тиімдірек болады.