Иордания — Қазақстан қатынастары

Иордания — Қазақстан қатынастары — Қазақстан Республикасы мен Иордан Хашимит Корольдігі арасындағы қатынастар

Жалпы мағлұматтар

Қазақстан Республикасы мен Иордан Хашимит Корольдігі арасындағы дипломатиялық қатынастар 1993 ж. 8 ақпанда орнатылды.

Қазақстанның Аммандағы Елшілігі 2007 ж. шілдесінде ашылды. Иорданияның Қазақстандағы Елшілігі 2007 ж. сәуір айынан бастап қызмет етуде.

2019 ж. 6 маусымнан бастап Айдарбек Әнұарбекұлы Тұматов Қазақстанның Иорданиядағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып табылады.

2019 ж. 11 ақпаннан бастап Юсуф Абделгани Иорданияның Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі ретінде қызмет атқаруда.

Мемлекетаралық қатынастар тарихы

Қазақстан Тұңғыш Президенті – Елбасы Н.Назарбаев пен Иордания Королі Абдалла II арасындағы қалыптасқан жылы қарым-қатынастардың арқасында бүгінгі таңда Қазақстан-Иордания ынтымақтастығы жоғары деңгейге жетті. 1993 жылғы ақпанда дипломатиялық қатынастар орнаған сәттен бастап екіжақты қарым-қатынастар қарқынды дамуымен және көп қырлы сипатымен ерекшеленеді, және Корольдікті еліміздің Таяу Шығыс аймағындағы ең жақын әрі сенімді одақтастарының қатарына жатқызады.

Екіжақты қатынастардың жоғары деңгейінің айқын дәлелі ретінде жоғары деңгейдегі үздіксіз байланыстар мен өзара саяси сенімнің тереңдеуі болып табылады және ол сауда-экономикалық, мәдени-гуманитарлық және басқа салаларға оң әсерін тигізеді. Атап айтқанда, 2006 және 2009 жылдары Қазақстан Тұңғыш Президенті Н.Назарбаевтың Иорданияға екі ресми сапары өтті. Өз кезегінде, Иордания Королі Абдалла ІІ бен әл-Хусейн Қазақстанға жеті рет сапармен келді (2005, 2007 және 2017 жылдары ресми сапары, 2008 ж. және 2007 ж. жеке сапары, 2014 ж. және 2015 ж. жұмыс сапары). 2015 жылғы 10-11 маусымда Король Абдалла II Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің V съезіне қатысты. Дәл осы кезеңдерінде Қазақстан-Иордания қатынастарының оң бағытын және жоғары динамикасын айқындайтын ынтымақтастықтың берік құқықтық негізі қалыптасты.

Корольдің соңғы ресми сапары 2017 ж. 31 қазан – 1 қарашада аралығында жүзеге асты. Сапардың негізгі оқиғасы ретінде ИХК монархына «Ядролық қарусыз әлем және жаһандық қауіпсіздік үшін Назарбаев сыйлығының» табыстау рәсімі болды. Осылайша, Король Абдалла II аймақтық және халықаралық қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз ету жөніндегі тынымсыз күш-жігері үшін берілген сыйлықтың алғашқы лауреаты болды.

Сонымен қатар, 2019 ж. 25 қыркүйекте Нью-Йорк қаласында БҰҰ Бас ассамблеясының 74-ші сессиясы аясында Қазақстан Президенті Қ.Тоқаев Иордания Королі Абдалла II-мен келіссөздер өткізді.

Парламентаралық байланыстар

Парламентаралық қатынастар да белсенді дамуда. Атап айтқанда, 2019 жылы екіжақты қатынастар тарихында тұңғыш рет ИХК Парламентінің екі палатасының басшылары Иордания Сенатының спикері Файсал әл-Файез және Өкілдер палатасының спикері Атеф ат-Тарауна 2019 жылғы 23-24 қыркүйекте Нұр-Сұлтан қаласында өткен Еуразия парламенттері спикерлерінің 4-ші отырысына қатысу шеңберінде Қазақстанға сапармен барды. Аталған іс-сапар барысында ИХК Сенатының спикері Ф.әл-Файез Қазақстан Сенатының Төрағасы Д.Назарбаевамен, ал ИХК Өкілдер палатасының спикері А.ат-Тарауна Қазақстан Парламенті Мәжілісінің Төрағасы Н.Нығматулин, Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары Р.Скляр және Қазақстан Ауыл шаруашылығы министрі С.Омаровпен келіссөздер өткізді.

Оған қоса, 2019 жылғы 16 қазанда Қазақстан Парламенті Сенатының төрағасы Д.Назарбаева Нұр-Сұлтанда өткен Дүниежүзілік қатерлі ісікке қарсы күрес бойынша саммит аясында ИХК корольдік отбасының мүшесі, Халықаралық қатерлі ісікпен күрес одағының президенті ханшайым Дина Миредпен кездесті.

Үкімет Басшылары деңгейіндегі іс-шаралар

2016 ж. 16 маусымда Қазақстан Премьер-министрі К.Мәсімов Иордания Премьер-министрі Хани Мульқи арасында телефон арқылы сұхбаты өтті. Әңгіме барысында екі ел Үкімет басшылары сондай-ақ екіжақты қарым-қатынастардың басымды бағыттары төңірегінде пікір алысты.

2016 ж. 7-8 қыркүйекте Астанада Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары – Ауыл шаруашылығы министрі А.Мырзахметов және Иордания Премьер-Министрінің орынбасары – Индустрия, сауда және жабдықтау министрі Джауад Ананидің жетекшілігімен екіжақты сауда-экономикалық және мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық жөніндегі бірлескен үкіметаралық комиссиясының 4-ші отырысы және Іскерлік кеңестің кезекті отырысы өтті.

Үкіметаралық комиссиясының 5-ші отырысының өткізілуі 2020 ж. 5-6 сәуірде Амманда жоспарланған.

Сыртқы істер министрліктері арасындағы байланыстар

Соңғы жылдары екі елдің сыртқы істер министрліктері арасындағы байланыстардың күшеюі байқалуда. 2019 жылғы 1 наурызда Әбу Дабиде өткен ИЫҰ Сыртқы істер министрлері кеңесінің 46-сессиясы аясында Қазақстан Сыртқы істер министрі Б.Атамқұлов ИХК сыртқы істер министрі Айман әс-Сафадимен кездесіп, екіжақты ынтымақтастық мәселелерін талқылады. 2019 жылғы 6-7 сәуірде Қазақстан Сыртқы істер министрі Таяу Шығыс және Солтүстік Африка бойынша Дүниежүзілік экономикалық форумның аймақтық форумына қатысу үшін Иорданияға сапармен келіп, оның барысында Иордания Королімен, Сыртқы істер министрімен және басқа тұлғалармен кездесті.

2017 жылғы 6 шілдеде Амман қаласында Қазақстан Сыртқы істер министрінің орынбасары А.Камалдиновтың және ИХК Сыртқы істер министрлігінің Бас хатшысы З.ал-Лузидің басшылығымен екіжақты қарым-қатынастардың тарихында алғашқы рет СІМ-аралық консультациялары өтті. 2020 жылдың бірінші жартысында Нұр-Сұлтан қаласында СІМ аралық консультациялардың 2-ші кезеңін өткізу жоспарланған.

Сонымен қатар, 2019 жылғы 23 желтоқсанда консулдық мәселелер бойынша Қазақстан-Иордания консультациясының бірінші раунды өтті.

Саяси деңгейде белсенді өзара іс-қимыл негізгі халықаралық және аймақтық мәселелерге көзқарастардың өзара дамуында көрінеді. Бұл тұрғыда Сирия бойынша Астана процесіне бақылаушы ел ретінде қатысатын Иорданияның рөлін ерекше рөлін атап өту маңызды.

Мәдени ынтымақтастық

Астанада екі көше Амман мен Хусейн бен Талалдың есімімен аталады. Амманда-Нұрсұлтан Назарбаев пен Астана көшелері.

Елшілер

Қазақстанның Иорданиядағы елшілері

1. Б. Сарсенбаев (2007-10.2014)
2. А. Бердыбай (10.2014-06.2019)
3. А. Туматов (6 маусым 2019 - қазіргі уақыт)

Иорданияның Қазақстандағы елшілері

• (елшілік 2007 жылдың сәуірінен бастап)

1. Слайман Арабиат 2007-2010 (уақытша адвокат)
2. Слайман Арабиат 2010 – 2014 (Елші)
3. Ахмад Инаб 2015 -2018
4. Иса Хижазин 2018 – 2019 (уақытша адвокат)
5. Юсеф Абдельгани (2019-қазіргі уақыт)