Ирамба
Ирамба (иламба, ланги, анирамба, памби)[1] — Танзаниядағы банту халқы. Жақын халықтар: нятуру, сукума, нямвези. Жалпы саны 368 131 адам. (2002 ж.)[2]
| Ирамба | |
| иламба, ланги, анирамба, памби | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
368 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі сенімдер |
Тілі
өңдеуТілі - ирамба тілі.[3]
Діні
өңдеуДінге сенушілер: дәстүрлі сенімдер, кейбірі христиандар, сүнниттік мұсылмандар.[4]
Кәсібі
өңдеуДәстүрлі шаруашылығы екі саланы біріктіреді: қолмен атқарылатын тропикалық егіншілік (элевсина, құмай, жүгері, бұршақ, маниок) және жайылымдық мал шаруашылығы (ірі қара және ұсақ мал). Еңбек бөлінісі шаруашылықтың салалары мен маусымдылығына сәйкес жыныс пен жас бойынша жүзеге асырылады. Егістік алқапты егіске дайындауды әйелдермен бірге ерлер, ал қалған барлық ауылшаруашылық жұмыстарын (егу, күтіп-баптау, жинау, өңдеу, өнімді бөлу) әйелдер атқарады. Ер адамдар негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Қолөнер дамыған: ағаштан ою (ұсақ мүсін, ыдыс жасау), өсімдік талшықтарынан өру (себет, ыдыс, төсеніш, ұсақ ыдыстар), металдан зергерлік бұйымдар жасау.[5]
Өмір салты
өңдеуТуыстық есеп матрилиндік. Неке матрилокальды. Қоғамдық ұйымның негізінде рулық құрылымды құрайтын генеалогиялық байланыстар бар. Ауызша шығармашылығы, би және музыкалық фольклоры бай.
Елді мекендері шоғырланып орналасқан. Дәстүрлі тұрғын үйлері төртбұрышты, қабырғалары жерге тереңдетіліп, бұтақтардан тоқылып саз балшықпен сыланған. Бір шаруашылықтың үйшіктері көбінесе бір-біріне жақын орналасып – малға арналған ішкі төртбұрышты ауланы (краалды) құрайды.
Ерлер киімі қысқа шалбар мен мақта көйлектен, ал әйелдер киімі кең ұзын мақта көйлек немесе жеңі қысқа жейде мен белдемшеден тұрады. Аяқтарында сандалдар киеді.
Тағамдары негізінен өсімдік тектес азықтар – жарма, бұршақ дақылдарынан алынған жарма, бұрышқа ащы дәмдеуіштер қосылған бәліштер, көкөністер мен өсімдік майларынан жасалған соустар, жемістер, сүт өнімдері. Ет сирек пайдаланылады.[6]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Значение слова ирамба https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B0
- ↑ Ирамба https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1304987
- ↑ Значение слова ИРАМБА в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1839701.html
- ↑ Современная энциклопедия - ирамба http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/iramba
- ↑ Народы и культуры И https://travel-journal.ru/ethno/37/693/(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ народы мира / Ирамба http://www.etnolog.ru/people.php?id=IRAM