Иран - Француз шарттары

Иран - Француз шарттары(1807,185,1929)- Қорғаныс және шабуыл одағы жөніндегі 1807 жылғы шартқа 4- ші мамырда Финкенштейн (Германия) түбегіндегі Наполеон лагерінде қол қойылды. Иранның орыс - иран соғысында (1804-1813) жеңілуі және Англияның ағылшын - иран шартына (1801) сәйкес Иранға жәрдем көрсетем дееген уәдесінене айынуы Иран шаһының Франциямен шарт жасауына түрткі болды. Иранды Россиямен соғысты соза бееруге айдап салып, Наполеон өзі Иран жеріне ешкімге қол сұқтырмауға міндеттенді. Грузияны Иранға бееруге Россияны көндіруге уәде етті. Алайда орыс - франция арасындағы Тильзит бітімінен (1807) кейін Наполеон Иранға көмек беріден бас тартып, шаһ қайтадан Англиямен жақындаса бастады. Достық және сауда - саттық жөніндегі 1855 жылғы шартқа 23 шілдеде Тегеранда қол қойылды. Бұл шарт бойынша Франция мен Иран арасында "мәңгі достық" жарияланып, Францияның Ираннан жеңілдіктер алуға, артықшылық жайлармен пайдалануға т.б. қолы жеетті. Достық жөніндегі 1929 жылғы шартқа 10 мамырда Тегеранда қол қойылды. Бұл бойынша Франция Иранда тізе бүгу тәртібінің жойылуын және онда кедендік автономия орнатуды мақұлдады. Шарт сауда - саттық мәселелерін реттеуді, екі елдің азаматтары бір - біріне кееліп, араласып тұру шараларын т.б. көздеді.

Дерек көздер

• Қазақ Совет Энциклопедиясы, Алматы 1974,5 том.