Каламбур (фр. calembour)[1] – сөз бен сөз тіркестерінің дыбысталуы жағынан ұқсас келуінен туатын стилистикалық оралым, яғни сөз құбылту, сөз түрлендіру.

Көбінесе, поэзиялық шығармаларда стилистикалық-эмоциялық әсер беру үшін, ұйқастың шымырлығын күшейту үшін қолданылады. Каламбурдың түрлері, көбінесе, юморлық және сатиралық жанрдағы туындыларда жиі кездеседі. Әлемдік әдебиеттен каламбурдың көптеген мысалдарын табуға болады. Орыс әдебиетінде каламбурлы ұйқастар А.С. Пушкин, М.Ю. Лермонтов, Д.Минаев, В.Маяковский, т.б. ақын-жазушылардың шығармаларында кездеседі. Қазақ ақындарының өлеңдерінен де каламбурлы ұйқастар табылады. Мысалы, “Қалқам, жаным, қарағым, бетіңе келмес қарағым” (С.Торайғыров), “Әлденіп, әлсіз басын күшті иген кез. Босанып бойға еркін күш тиген кез” (С.Мұқанов), “Аяғыңа қарамай, Басып алдың қара май” (М.Әлімбаев), т.б.[2]

Дереккөздер

өңдеу
  1. Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3
  2. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9