Катилинариялар
Катилинариялар (лат. Orationes In Catilinam, Катилинаға қарсы сөйлеулер) — б.з.д 63 жылдың қарашасы мен желтоқсанында Катилинаның астыртын әрекетін ашуға бағытталған Рим сенатының консулы Цицеронның төрт сөйлеулері. Б. з. д. 61-60 жылдардағы автордың әдеби өңдеуі түрінде сақталып, бүгінгі күнге дейін жеткен. Бұл сөздер Катилина саяси қастандығы тарихының маңызды көзі, сондай-ақ шешендік өнердің көрнекті үлгісі болып табылады.
Катилинаға қарсы Цицерон төрт рет сөйледі:
- Бірінші сөз (Сенатта, Статор Юпитер храмында, б. з. д. 63 жылдың 8 қарашасы);
- Екінші сөз (Форумда, , б. з. д. 63 жылдың 9 қарашасы);
- Үшінші сөз (Форумда, б. з. д. 63 жылдың 3 желтоқсаны);
- Төртінші сөз (Сенатта, Келісім ғибадатханасында, б.з. д. 63 жылдың 5 желтоқсаны).
Сөйлеу сипаттамасы өңдеу
Катилниға қарсы бірінші сөз ең танымал болып табылады, себебі сөздің нәзік иірімінің күш-қуатын ажарландырушыларға, яғни кейіптеулерге, метафораларға және риторикалық сұрақтартарға толы. Сөздің алғашқы сөздері ең танымал латын цитаталарының бірі болды:
Қашанғы сен, Катилина, біздің тағатымызға қиянат жасай бермекшісің? Бізді кернеген ашуыңмен қашанға дейін қорламақшысың? Қай шегіңе дейін өзіңнің еріксінген дөрекілігіңмен даңдайсынбақшысың?
Түпнұсқасы (лат.)Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? quam diu etiam furor iste tuus nos eludet? quem ad finem sese effrenata iactabit audacia?[1]