Клер Дени (фр. Claire Denis; туған жылы 21 Сәуір 1948, Париж)француз кинорежиссері және жазушысы. Оның толық метражды "Beau Travail" (1999) фильмі 1990[1] жылдағы ең үздік фильмдердің бірі деп аталды. Басқа танымал туындылары арасында "Trouble Every Day" (2001), "35 Rum Shots" (2008), "White Material" (2009) және "High Life" (2018) бар.

Клер Дени
Дени 66-шы Венеция халықаралық кинофестивалінде
Дени 66-шы Венеция халықаралық кинофестивалінде
Туған күні

21 сәуір 1946 (1946-04-21) (77 жас)

Туған жері

Париж, Франция

Азаматтығы

 Франция

Қызметі

1988—қазіргі уақыт

Марапаттары мен сыйлықтары

Берлин өнер сыйлығы (2011)

Оның жұмысы Батыс Африканың отаршылдық және отарлаудан кейінгі мәселелеріне, сондай-ақ қазіргі Францияның проблемаларына қатысты болды және еуропалық кинематографиялық бірегейлікке әсер етуді жалғастыруда.[2]

Өмірбаяны өңдеу

Дени Парижде дүниеге келді, бірақ отарлық Африкада өсті, онда оның әкесі Буркина-Фасо, Камерун, Франция, Сомалиленд және Сенегалда тұратын мемлекеттік қызметші болды.[3]Оның батыс Африкада ата-анасы және әпкесімен өткізген балалық шағы кейбір саяси мәселелерге деген көзқарасын өзгертті. Бұл оның Африкадағы отаршылдық пен постколониализмге қатысты фильмдеріне қатты әсер етті. Әкесі екі жыл сайын отбасымен бірге көшіп жүретін, өйткені ол балаларының географияны білуін қалады.

Батыс Африкада өскен Дени Америка Құрама Штаттарынан жіберілген соғыс фильмдерінің ескі көшірмелерін жиі көретін. Жас кезінде ол оқуды жақсы көрді. Мектептегі қажетті тапсырмаларды аяқтап, түнде анасының детективтерін жасырын оқитын.[4] Дени 14 жаста болғанда, анасы мен әпкесімен бірге Францияның Париж маңындағы аймағына көшті. Оның ата-анасы балаларының оқуын Францияда аяқтағанын қалады.

Мансабы өңдеу

Дени бастапқыда экономиканы зерттеді, бірақ оның айтуынша, бұл өзі үшін өте қиын болды. Ол күйеуінің қолдауымен француз кино мектебінің IDHEC-те оқыды. IDHEC-ті бітіріп, 2002 жылдан бастап Швейцарияның Саас-Фе қаласындағы Еуропалық жоғары мектебінде кино профессоры болды.[5]

Оның толық метражды режиссерлік "Шоколад" (1988) атты дебюті, Африка отаршылдығы туралы жартылай автобиографиялық кино сыншылардың мойындауына ие болды.

"Үйге қалай ораламыз" (1994), "Ненетт Эт Бони" (1996), "Еңбек кавалері" (1999),[6] "Африкада; қиындықтар" (2001), және "Vendredi, soir" (2002) сияқты фильмдермен өзін "француз киносының лиризмін қазіргі Францияның жиі қатал келбетін алуға итермелейтін режиссер ретінде көрсетті". Ынтымақтастықтың маңыздылығы оның барлық жұмысында көрінеді.

Әдетте оның фильмдерінде актерлер ауыспайды. Мысалы Денимен 1990 жылдан 2017 жылға дейін 11 рет жұмыс істеген Алекс Дескас және 1988 жылдан 2009 жылға дейін оның үш фильміне қатысқан Исаак де Банколені байқауға болады. Винсент Галло, Беатрис Даль, Николас Дювошель, Жюльет Бинош және Грегуар Колин де Денидің бірнеше фильмдеріне түсті. Ол 1970 жылдары жоғары кинематография институтында танысқан сценарист Жан-Пол Фаржомен, композитор Стюарт Стаплеспен және кинематографист Аньес Годармен жиі жұмыс істеді. Сценарий жазу процесі туралы сұрағанда, Дени:" Менің ойыма Исаак, Грегуар немесе басқа біреу жиі келетінін түсінемін",-деді. Сондай-ақ, ол өзінің фильмдерінің кастингі үшін әдетте ешқандай таңдау өткізбейтінін айтты.

Оның ынтымақтастығы өзінің фильмдерінен асып түседі, өйткені ол Лаетия Массонның (1995) "En avoir" және Тони Маршаллдың "Vénus beauté" (1999) сияқты басқа режиссерлердің фильмдерінде пайда болды. Ол сценарийшінің еңбегін "Эль-Медина" фильмі үшін Юсри Насралламен бөліседі (2000). Сондай-ақ, ол Парижде, Техаста (1984) Вим Вендерспен бірге режиссердің көмекшісі болып жұмыс істеді.

2005 жылы 27-ші Мәскеу Халықаралық кинофестивалінің қазылар алқасының мүшесі болды. Сонымен қатар 2011 жылы Довильдегі Америка кинофестивалінің қазылар алқасының мүшесі болды.[7]

Оның "Ублюдки" фильмі 2013 жылғы Канн кинофестивалінде "Un Certain Regard" бөлімінде көрсетілді.[8] Сол жылы ол Стокгольм кинофестивалінде Стокгольмдегі өмір бойғы жетістік марапатын алды.

2015 жылы Дени өзінің ағылшын тіліндегі "Зайырлы өмір" дебюттік фильмі үшін Зейди Смитпен серіктес екенін жариялады. Соңында Смит жобадан кетіп, түсірілімнің кешігуіне әкелді. Дени Жюльетта Биноштың рөлін сомдаған және 2017 жылы экранға шыққан "Впусти солнце" фильмінде жұмысын жалғастырды.

2018 жылы Дени Роберт Паттинсонмен бірге өзінің алғашқы ағылшын тіліндегі толық метражды "Зайырлы өмір" фильмін аяқтап, шығарды.[9] Фильмнің премьерасы 2018 жылы Торонто халықаралық кинофестивалінде өтті. Кейінірек ол АҚШ-та A24 американдық инди дистрибьюторларын шығарған. Оны көптеген танымал сыншылар жақсы бағалады.[10]

Өнер өңдеу

Дени өз шығармашылығында студиялық емес, локациялық жұмысты қолданады. Ол кейде актерлерін қимылсыз фотосуретке орналастырылғандай етіп қояды. Ол стационарлық камерамен ұзағырақ суреттерді қолданады және заттарды ұзын кадрға айналдырады, нәтижесінде аз жоспарлар пайда болады. Бірақ Денидің кинематографиялық және өзекті бағыты әрқашан оның басты кейіпкерлерінің бет-әлпеті мен денелеріне баса назар аударады. Сонымен қатар ол пейзаждың кеңістігін әрекеттестіре отырып, кинематографиялық үстемдікті сақтайды.

Тим Палмер Денидің өзін-өзі жариялаған формалист және жақсы кино стилисті ретіндегі жұмысын зерттейді. Сонымен қатар Денидің сұхбатында бірнеше рет айтқан тәсілі дыбыстарға, текстураларға, түстерге және композицияларға, кең тақырыптық мәселелерге немесе әлеуметтік міндеттемелерге қатысты.

Өзінің фильмдерін түсірген австралиялық Джеймс Филлипстің айтуынша, Дени Голливуд киносының нарықтық конвенцияларын жоққа шығарып, көрермендерге өз фильмдерін көп күттірмейді.

Дени оқиғаны жеке тарихымен үйлестіріп, фильмдеріне өмірбаяндық элемент береді. Бұл тарихи құбылыс оның фильмдерін авторлық кино ретінде сипаттауға мүмкіндік береді. Ол қорқыныш жанрынан бастап (Trouble Every Day, 2001) романтика мен драмаға дейін ("Жұма түні" 2002) көптеген жанрларда жұмыс істеді. Сыншылар оның фильмдерінде қайталанатын тақырыптарды атап өткенімен, Дени өзінің мансаптық "траекториясын" дәйекті түрде көре алмайтынын айтады.

Дени өзінің фильмдерінің аттарын мұқият таңдайды. Ноэль Руксель-Кубберли бұл атаулар көрерменді фильмнің бейнесін қайта ойластыруға арналған деп санайды. Ал Дени оларды фильмдерінің шикі шындығын сипаттау үшін шебер қолданады. Мысалы, "Chocolat" (1988) атауы фильмнің әрекет ету кезеңінде қолданылатын нәсілшіл терминге, құл жүйесі арқылы Африкадан Еуропаға какао экспорттауға және 1950 жылдардағы "Еtre chocolat" француз өрнегіне сілтеме жасайды, бұл "алданып қалу" дегенді білдіреді.

Дени сонымен қатар "тез түсіреді, баяу өңдейді" деген атпен танымал. Жалпы, ол бірнеше түсірілім жасап, уақытының көп бөлігін монтажға жұмсайды. Бұл өндірістен кейінгі процесс көбінесе сценарийлердегі көріністерді ретке келтіруді қамтиды. Мысалы, ол биді "Beau Travail" (1999) атты фильмнің соңында қойды, бірақ сценарийдің соңында ондай жоспар болмады. Бұл процесс туралы Дени: "Мен фильм түсірген кезде әрқашан өзімді қауіпсіз сезінемін. Өзіме күмәнім бар, бірақ актерлерге сирек күмәнданамын" деген.

Фильмография өңдеу

Көркем фильмдер өңдеу

  • Chocolat / Chocolate (1988)
  • S'en fout la mort / No Fear, No Die (1990)
  • J'ai pas sommeil / I Can't Sleep (1994)
  • US Go Home (TV, from the collection Tous les garçons et les filles de leur âge / All the Boys and the Girls of Their Age) (1994)
  • Nénette et Boni / Nenette and Boni (1996)
  • Beau travail / Good Work (1999)
  • Trouble Every Day (2001)
  • Vendredi soir / Friday Night (2002)
  • L'intrus / The Intruder (2004)
  • 35 rhums / 35 Shots of Rum (2008)
  • White Material (2009)
  • Bastards / Les Salauds (2013)[11]
  • Let the Sunshine In (2017)
  • High Life (2018)
  • Fire (TBA)

Қысқа метражды фильмдер өңдеу

  • Le 15 Mai (IDHEC film, based on Frederik Pohl's The Tunnel under the World) (1969)
  • Keep It for Yourself (1991)
  • Contre l'oubli / Against Oblivion (1991)
  • segment: Pour Ushari Ahmed Mahmoud, Soudan
  • À propos de Nice, la suite (1995)
  • segment: Nice, Very Nice
  • Ten Minutes Older: The Cello (2002)
  • segment: Vers Nancy / Towards Nancy
  • Venezia 70 - Future Reloaded (2013)
  • Segment: Claire Denis
  • Voilà l'enchaînement (2014)

Деректі фильмдер өңдеу

  • Man No Run (1989)
  • Jacques Rivette, le veilleur / Jacques Rivette, the Watchman (1990)
  • Vers Mathilde / Towards Mathilde (2005)

Дереккөз өңдеу

  1. The Best Films Of The Decade (2000-2009) | #9 Beau Travail/ 35 Shots Of Rum
  2. Europa erzählen
  3. Claire Denis on filmmaking and feminism
  4. Claire Denis: An Interview
  5. CLAIRE DENIS - BIOGRAPHY
  6. "Beau Travail"
  7. 2005 year
  8. Festival de Cannes Мұрағатталған 14 тамыздың 2013 жылы.
  9. High Life review – orgasmic brilliance in deepest space with Robert Pattinson
  10. High Life review – Robert Pattinson heads to infinity and beyond
  11. ARTE France Cinéma coproduit les prochains films de Claire Denis, Ritesh Batra, Hiner Saleem et Xavier Dolan