Клод Коэн-Таннуджи
Клод Коэн-Таннуджи (1933 жылы 1 сәуірде дүниеге келген) — француз физигі. Ол 1997 жылы физика бойынша Нобель сыйлығын Стивен Чу және Уильям Дэниэл Филлипспен бірге лазермен салқындату және атомдарды ұстау әдістерін зерттегені үшін бөлісті. Қазіргі уақытта ол әлі де белсенді зерттеуші, École normale supérieure-де (Париж) жұмыс істейді. [1]
| Клод Коэн-Таннуджи | ||||||
| фр. Claude Cohen-Tannoudji | ||||||
 | ||||||
| Туған күні | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Туған жері | ||||||
| Азаматтығы | ||||||
| Ғылыми аясы | ||||||
| Альма-матер | ||||||
| Ғылыми жетекші | ||||||
| Атақты шәкірттері | ||||||
| Марапаттары |
| |||||
Ерте өмір
өңдеуКоэн-Таннуджи Француз Алжирінің Константин қаласында алжирлік сефард еврей ата-анасы Авраам Коэн-Таннуджи мен Сара Себбахтың отбасында дүниеге келген.[2][3] Коэн-Таннуджи өзінің шығу тегін сипаттай отырып: "Менің отбасым Танжерден, Инквизиция кезінде Испаниядан қашып кеткеннен кейін XVI ғасырда Туниске, содан кейін Алжирге қоныстанды. Шын мәнінде, біздің Коэн-Таннуджи есіміміз жай ғана Танжерден келген Коэн отбасы дегенді білдіреді. Алжир еврейлері 1870 жылы Алжир 1830 жылы француз отарына айналғаннан кейін француз азаматтығын алды».[4]
1953 жылы Алжирдегі орта мектепті бітіргеннен кейін Коэн-Таннуджи Парижге қалыпты жоғарғы оқу орнына (École Normale Supérieure) бару үшін кетті.[4] Оның профессорлары Анри Картан, Лоран Шварц және Альфред Кастлер болды.[4]
1958 жылы ол орта мектеп мұғалімі Жаклин Вейратқа үйленді, оның үш баласы бар. Оқуы әскерге шақырылған кезде үзілді, ол 28 ай қызмет етті (Алжир соғысына байланысты әдеттегіден ұзақ). 1960 жылы ол 1962 жылдың аяғында Альфред Кастлер мен Жан Броссельдің жетекшілігімен École Normale Supérieure-де алған докторлық дәрежесін алу үшін жұмысын қайта бастады.[1]
Мансап
өңдеу
Диссертациядан кейін ол Париж университетінде кванттық механикадан сабақ бере бастады. 1964—67 жылдары университеттің доценті, 1967—1973 жылдары толық профессор болды.[1] Оның дәріс жазбалары, екі әріптесімен бірге жазған, әйгілі Mécanique quantique оқулығына негізі болды. Ол сондай-ақ атом-фотон өзара әрекеттесу бойынша зерттеу жұмысын жалғастырды және оның зерттеу тобы киінген атом үлгісін жасады.
1973 жылы ол Франс колледжінің профессоры атанды.[1] 1980 жылдардың басында ол лазерлік жарық өрістеріндегі атомдардағы сәулелену күштері туралы дәріс оқи бастады. Сондай-ақ лазермен салқындату мен ұстауды зерттеу үшін Ален Аспект, Кристоф Саломон және Жан Далибардпен бірге зертхана құрды. Ол тіпті тұрақты үлестірімдерді қолдану арқылы лазерлік салқындату үшін статистикалық тәсілді алды.[5]
1976 жылы ол Франс колледжінен демалысқа шығып, Гарвард университетінде және MIT-де дәріс оқыды.[6][7] Гарвардта ол екі апта бойы Леб лекторы[8] және MIT-де ол шақырылған профессор болды.[9]
Оның жұмысы, сайып келгенде, 1997 жылы, Стивен Чу және Уильям Дэниэл Филлипспен бөліскен «атомдарды лазерлік сәулемен салқындату және ұстау әдістерін әзірлегені үшін» физика бойынша Нобель сыйлығына әкелді.[10] Коэн-Таннуджи араб елінде дүниеге келген физика бойынша Нобель сыйлығының алғашқы лауреаты болды.[11]
2015 жылы Коэн-Таннуджи 65-ші Линдау Нобель сыйлығы лауреаттары кездесуінің соңғы күнінде Климаттың өзгеруі бойынша Майнау декларациясына 2015 жылы қол қойды. Декларацияға барлығы 76 Нобель сыйлығының лауреаты қол қойып, Парижде өткен COP21 климаттық саммиті аясында Франция Республикасының сол кездегі президенті Франсуа Олландқа тапсырылды.[12]
Марапаттары
өңдеу- 1979 — Жас медаль және сыйлық, оптика саласындағы ерекше зерттеулері үшін[13]
- 1991 — Александр фон Гумбольдт қорының ғылыми-зерттеу сыйлығы
- 1993 — Чарльз Хард Таунс сыйлығы[14]
- 1994 — Уппсала университетінің ғылым және технология факультетінің құрметті докторы, Швеция[15]
- 1996 — Еуропалық физикалық қоғамының кванттық электроника сыйлығы
- 1996 — CNRS алтын медалі
- 1997 — Нобель сыйлығы, лазер сәулесінің көмегімен атомдарды салқындату және ұстау әдістерін әзірлегені үшін.
- 2010 — Құрметті легион
Таңдамалы жұмыстар
өңдеуКоэн-Таннуджидің негізгі жұмыстары оның басты бетінде берілген. [16]
- Claude Cohen-Tannoudji, Bernard Diu, and Frank Laloë. 1973. Mécanique quantique. 2 vols. Collection Enseignement des Sciences. Paris. ISBN 2-7056-5733-9 (Quantum Mechanics. Vol. I & II, 1991. Wiley, New-York, ISBN 0-471-16433-X & ISBN 0471164356).
- Claude Cohen-Tannoudji, Gilbert Grynberg and Jacques Dupont-Roc. Introduction à l'électrodynamique quantique. (Photons and Atoms: Introduction to Quantum Electrodynamics. 1997. Wiley. ISBN 0471184330)
- Claude Cohen-Tannoudji, Gilbert Grynberg and Jacques Dupont-Roc, Processus d'interaction photons-atomes. (Atoms-Photon Interactions : Basic Processes and Applications. 1992. Wiley, New-York. ISBN 0471625566)
- Claude Cohen-Tannoudji. 2004. Atoms in Electromagnetic fields. 2nd Edition. World Scientific. Collection of his most important papers.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ a b c d Claude Cohen-Tannoudji. www.phys.ens.fr. Тексерілді, 21 желтоқсан 2017.
- ↑ Claude Cohen-Tannoudji - French physicist. Тексерілді, 4 қазан 2018.
- ↑ Photo - leJDD.fr. Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 ақпан 2015. Тексерілді, 13 ақпан 2015.
- ↑ a b c Claude Cohen-Tannoudji Claude Cohen-Tannoudji - Autobiographical. NobelPrize.org. Тексерілді, 13 ақпан 2015.
- ↑ Bardou, F., Bouchaud, J. P., Aspect, A., & Cohen-Tannoudji, C. (2001). Non-ergodic cooling: subrecoil laser cooling and Lévy statistics.
- ↑ Claude Cohen-Tannoudji (Collège de France), "Atom-Photon Interactions" - MIT Physics Department Special Seminar 4/29/1992. MIT. Тексерілді, 9 қыркүйек 2020.
- ↑ Curriculum Vitae (Claude Cohen-Tannoudji). École normale supérieure. Тексерілді, 9 қыркүйек 2020.
- ↑ Loeb and Lee Lectures Archive: 1953 - 1990. Harvard University. Тексерілді, 9 қыркүйек 2020.
- ↑ Massachusetts Institute of Technology Bulletin (1975-1976). MIT. Тексерілді, 9 қыркүйек 2020.
- ↑ The Nobel Prize in Physics 1997. nobelprize.org. The Nobel Foundation (1997). Тексерілді, 14 желтоқсан 2014.
- ↑ Claude Cohen-Tannoudji. OSA Living History. The Optical Society. Тексерілді, 3 ақпан 2020.
- ↑ Mainau Declaration. www.mainaudeclaration.org. Тексерілді, 11 қаңтар 2018.
- ↑ Thomas Young Medal and Prize recipients. Institute of Physics. Тексерілді, 13 қаңтар 2022.
- ↑ Charles Hard Townes Medal. Optica. Тексерілді, 13 қаңтар 2022.
- ↑ Honorary doctorates - Uppsala University, Sweden. www.uu.se. Тексерілді, 4 қазан 2018.
- ↑ Claude Cohen-Tannoudji (фран.). École normale supérieure. Тексерілді, 14 желтоқсан 2014.
Сілтемелер
өңдеу- Оның зерттеу тобы
- Оның дәріс жазбалары (француз тілінде)
- Claude Cohen-Tannoudji 1997 жылғы 8 желтоқсандағы Нобель дәрісі, Атомдарды фотондармен басқару