Котоко (халық)
Котоко (макари, мантаге)[1] - Камерун мен Чад Республикасындағы Чад көлінің оңтүстігінде, Логоне мен Шари өзендерінің жағасында тұратын халық.[2] Солтүстігінде шува арабтарымен, шығысында кануримен, батыста Фульбе-Бороромен араласқан. Халқының саны 120 мыңнан астам.[3]
| Котоко | |
| макари, мантаге | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
120 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
суннизм, дәстүрлі нанымдар |
Тілі
өңдеуОлар чад тілдерінің орталық (Биу-Мандара) тармағының котоко тілінде сөйлейді, котоконың бір бөлігі канури тіліне көшті, көпшілігі араб және хауса тілдерінде сөйлейді.[4]
Діні
өңдеуКотоколардың көпшілігі сүнниттік мұсылмандар, кейбіреулері дәстүрлі нанымдарды ұстанады.[5]
Тарихы
өңдеуКотоколар Сао мәдениетінің тасымалдаушылары болып саналады (б.з. д. V ғасыр — б. з. XVII ғасыр).[6]
Кәсібі
өңдеуНегізгі кәсібі – балық аулау, қолмен атқарылатын егіншілік (тары, құмай, жүгері, жержаңғақ, күріш, мақта), мал шаруашылығы, қолөнерден – керамика, қайық жасау, балық аулау құралдары мен торларын жасау, маталарды бояу.[7]
Өмір салты
өңдеуӘлеуметтік ұйымның негізін көп отбасылық қауымдастықтар құрайды. Неке патрилокалды. Туыстық есеп патрилинейлік болып табылады. Отаршылдыққа дейінгі кезеңде бірқатар ерте саяси құрылымдар (сұлтандықтар) құрылды.
Су рухтары, киелі ағаштар мен жартастардың культтері, тотемизм, бақсылық, магия кең таралған.
Олар ықшам ауылдарда, шатырдың бұрыштарында қалыпталған өрнектермен және конустық бағандармен безендірілген ағаштан немесе тегіс шатырлы саздан жасалған тікбұрышты үйлерде тұрады.
Дәстүрлі киімдер еуропалық киімдерге ауыстырылды.
Азық-түлік - негізінен балық және көкөніс (бұқтырылған жарма).[8]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Большая Советская энциклопедия Котоко https://my-dict.ru/dic/bolshaya-sovetskaya-enciklopediya/46111-kotoko/
- ↑ Большая советская энциклопедия https://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/99168/%D0%9A%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%BE
- ↑ Значение КОТОКО (НАРОД В АФРИКЕ) в Большой советской энциклопедии, БСЭ https://slovar.cc/enc/bse/2008041.html
- ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2103914
- ↑ Иллюстрированный энциклопедический словарь КОТОКО https://1598.slovaronline.com/5726-%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%BE
- ↑ Значения слов котоко https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%BE
- ↑ котоко https://alphapedia.ru/w/Kotoko_people
- ↑ народы мира / Котоко http://www.etnolog.ru/people.php?id=KOTO