Краузе Карл Фридрих

Краузе Карл Фридрих (1781-1832) - массондыққа жақын неміс философы. Маркстің айтуынша, осы ағымның "ығыр ететін дөрекі данышпандығын" Краузе пантеизм (гр. pan en theo - бәрін Құдай жаратқан) дейтіннің материализм мен идеализмнің "үшқарылықтарын" жоюға ұмтылған жүйемен толықтырды. Краузе бойынша, дүниені Құдай жаратқан, алайда онымен бірігп кетпейді. Дүниенің ең кемелденген бөлігі - табиғи және ақыл-ой негізін біріктіретін адам. Индивид отбасының, халықтың және адамзаттың негізі болып табылады. Бұл қайуымдардың өмірі табиғи хұқпен реттеліп отырады, ал бұл хұқтың қозғаушы принципі адамзаттың адамгершілік прогрессі болады. Осыдан келіп Краузе халықтардың бүкіл дүниежүзілік одағының қажет екенін тұжырымдады. Өз отанында мәлім болмаған Краузе философиясы Бельгияда, Испанияд, Латын Американың бірқатар елдерінде кеңінен таралды, оларда краузизм дейтіннің өкілдері католиктік шіркеуге қарсы күресіп, ағарту ісін дамытуды жақтады.

Шығармашылықтары:

• "Адамзаттың болашағы" (1911);
• "Хұқ немесе табиғат хұқы философиясы жүйесінің очеркі" (1828)

және т. б.