Кронштадт көтерілістері

Кронштадт көтерілістері(1905-06) – Кронштадт революцияшыл матростары мен солдаттарының Ресейдегі 1905-07 жж. Революция кезіндегі көтерілістері. 1905ж. Көтеріліс.1905жылдың жазында Кронштадт гарнизонында рев. толқу күшейе түсті. Бұл кезде гарнизонға запастан алынғандардың ішінде революцияшыл пиғылдағы жұмысшылар көп болды және сенімсіз матростар мен солдаттар басқа горнизондардан осында ауыстырылды. 1905 жылы сентябрьде стихиялық қозғалыс басталды. 1905жылы 17 октябрьдегі манифестің жариялануына байланысты РСДЖП Кронштадт комитетінің шақыруы бойынша 18 октябрьде матрос, солдат жұмысшылардың үкіметке қарсы ереуілі өтті. 23 октябрьде болған бұқаралық митингіде қабылданған қарарда әскери қызметтегілердің право және материалық жағдайын жақсарту , демократиялық республика құру, жалпыға бірдей сайлау правосын беру, сословиелерді жою талаптары қойылды. Ереуіл 24-25 октюбрьде де басылмады. Көтеріліс 26 октябрьде таңертең стихиялық түрде басталды . Көтеріліске 3000-дай матрос, 1500 солдат қатысты. Кешке қара олар іс жүзінде қаланы билеп тұрды. Бірақ бір орталықтан басқарған ұйымы болмады. Рев. тәртіп орнату азғана большевиктердің қолынан келмеді. Полиция арақ – шарап қоймаларын, магазиндерді ұры – қарылардың тонауын ұйымдастырды. Бұған кейбір дәйексіз көтерілісшілер де араласты. Үкімет әскеріне қарсы тұра алмаған көтерілісшілер қарусыздандырылды. 4000 матрос , 800 солдат тұтқынға алынды . 29 октябрьде оларды қорғамақ болып, Петербург жұмысшылары қозғалды. 2-3 ноябрьде бұл ереуіл қала заводтарын, темір жол торптарын түгел қамтыды. Осының нәтижесінде көтерілісшілер ісі әскери – далалық сотта емес, жай сотта қаралып, 10 матрос каторга жұмысына кесілді.

Дереккөздер

Қазақ Совет Энциклопедиясы, Алматы, 1974ж., 5том, 101бет.