Кәдімгі шашырақты

Кәдімгі шашырақты (лат. Cichorium intybus) – астралылар тұқымдасының шашыратқы тегіне жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Қазақстанда барлық облыстардағы шалғынды жерлерде, жолдардың жиегінде, тоғайларда, ашық алаңдар мен егістік жерлерде өседі.

Кәдімгі шашырақты

Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер
Бөлімі: Гүлді өсімдіктер
Табы: Қос жарнақтылар
(unranked) Asterids
Сабы: Asterales
Тұқымдасы: Asteraceae
Кіші тұқымдасы: Cichorioideae
Тайпасы: Cichorieae
Кіші тайпасы: Cichoriinae
Тегі: Cichorium
Түрі: C. intybus
Екі-есімді атауы
Cichorium intybus
Карл Линней
Синонимдері
  • Cichorium balearicum Porta
  • Cichorium byzantinum Clementi
  • Cichorium caeruleum Gilib.
  • Cichorium cicorea Dumort.
  • Cichorium commune Pall.
  • Cichorium cosnia Buch.-Ham.
  • Cichorium divaricatum Heldr. ex Nyman
  • Cichorium glabratum C.Presl
  • Cichorium glaucum Hoffmanns. & Link
  • Cichorium hirsutum Gren.
  • Cichorium illyricum borb.
  • Cichorium officinale Gueldenst. ex Ledeb.
  • Cichorium perenne Stokes
  • Cichorium rigidum Salisb.
  • Cichorium sylvestre Garsault
  • Cichorium sylvestre (Tourn.) Lam.

Сипаттамасы өңдеу

Биіктігі 20 — 150 см-дей, тамыры жуан, тік өсетін сабағының сыртын сиректеу түк басқан. Сабақ түбіндегі топталып өсетін жапырақтарының пішіні сопақша, шеттері ойық. Сабақ бойындағы жапырақтары отырмалы, жіңішке, жиектері бүтін болады. Гүлдері қос жынысты, жапырақ қолтығынан жетіледі. Гүлшоғыры — себет. Күлтесі көгілдір, көк, ақшыл түсті, алдымен бірігіп бес тісті қуыс гүл құрайды да, гүлдеген кезде ұзынынан жарылып тілше гүлдерге айналады. Маусым — қыркүйек айларында гүлдеп, шілде — қазанда жеміс салады. Жемісі — қысқа айдары бар, 3 — 5 қырлы, ұш жағы созылған тұқымша. Бұл өсімдіктің барлық органында сүт-шырын болады, тамырында полисахарид — инулин (қант диабетімен ауырғандарға қант пен крахмалдың орнына береді) және интибин (ащы гликозид) бар. Жас жапырақтарын салатқа қосады, балды өсімдіктер, жайылымда төрт түлік мал сүйсініп жейді.

 
Flower of common chicory (Cichorium intybus)

Дереккөздер өңдеу

Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Cichorium intybus