Көктемгі жанаргүл

Сипаттама. Жанаргүл туысына жататын, биіктігі 10-40 см-ге жететін, көп жылдық шөптектес өсімдік. Жеміс берген кезінде өсімдіктің биіктігі 50-60 см-ге дейін жетеді. Сабағының диаметрі 2,3 -5,5 мм. Сабағының жоғарғы жағы қырлы, жапырақтары ұзын, 2-5жапырақшалары бар. Сабағының ортасында жапырақтар жоқ, тек жоғарғы бетінде жапырақтары санаулы, отырмалы, домаланып келген. Түп жагы үшкір, жиегі тузу. Гүлдері жалгыздан, ірі, диаметрі 4-8 см. Тұқымы 4-7 мм, жалаңаш тұмсығы бар, бүралып келген, тұқымының салмағы. 10,5 г. Мамыр-маусым айларында гүлдейді, жемісі шілде-тамыз айында піседі.

Таралуы. Өсімдік Қазақстан мен Өзбекстанда кеңтаралған. Негізгі таралу аудандары: Іле, Күнгей Алатаулары. Дайындалуы. Дәрі жасау үшін өсімдіктіңжер бетіндегі бөлігін, /Herba Adonidis/теріп алады.Шикізатты гүлдегеннен кейін жинайды. Себеттерге салып, көлеңке жерде немесе желдетілген бөлмеде кептіреді. Кептіргіштерде де 60° С температурада кептіруге болады.

Сонымен қатар, флавоноидтар: ориентин, изоориентин, илік заттар, алкалоидтар, сапониндер, С витамині, органикалық қышқылдар кездеседі. Қолданылуы. Жылтыр жанаргүлдің шөбінен жасалған дәрі-дәрмектер негізінен қан айналу қызметінін жетіспеушілірінде, орталық жүйке системасын тыныштандыру үшін, невроз ауруларын емдеу үшін қолданады. Жанаргүлдің шөбі М.Н. Здренко микстурасының қүрамына енеді. Дәрі-дәрмектер. Тұнба, құрғак экстракт, Адонис-бром, Адонизид, Кардиовален. Сақталу мерзімі 6 ай немесе 1 жыл.