Көркемдік Уақыт

Көркемдік Уақыт - әдеби шығармадағы уақыттың сурепелуі, зейінге алыну, кабылдауының өзгеше сипат-ерекшелігін түсіну үшін Көркемдік уақыт деген ұғым қолданылады. Ол түсінік уақытқа байланысты. Реалды уақыт - бұл уақыттың өмірдегі нақтылы қалпы. Оның басты өзгешелігі - объективтілік сипаты. Реалды уақыт үздіксіз өтіп жатады және үнемі алға, біркелкі жылжиды. Ал енді осы уақыт бар да, оны адамның сезіммен қабылдауы бар. Бұлардың өзі екі түрлі сипат алуы ықтимал. Біздің сезінуімізде уақыт кейде ақырын, кейде жылдам ауысқандай болады. Ал әдебиет шығармасында уақыттың жылжуы уақиғаның сурепелуіне байланысты бірде жедел, бірде баяу болып, кейде тіпті үзіліп кетіп отыруы ықтимал. Ал тағы бірде уақиға аяғынан басталып баяндалса, жазушы уақытты кейін қарай жылжытып көрсетуі де мүмкін. Сонымен әдебиет шығармасында автордың, кейіпкерлер мен оқырмандардың уақытты қабылдау ерекшеліктері ескеріледі. Көркемдік уақыт әдеби шығарманың танымдық мүмкіншіліктерін, әсерліліғін арттыра түседі. Мысалы, "Абай жолы" эпопеясын алсақ, мұнда жарты ғасырға таяу мерзім алынған. Окырман Абаймен алғаш кездескенде, ол 13 жаста болса, кітап аяқталған түста 60-қа таяп, дүниеден қайтады. Осы мерзім кітапта үздіксіз суреттел- мей, кейде жазушы арада бірнеше жылдар өтті деп, бір талай уақытты атап кетіп те отырады. Ал, бірақ кітаптағы көркемдік уақыттың көлемі әлдекайда кең. Ондағы өткен замандағы өмір суреттерін еске алсақ, ескі аңыз-жырдағы оқиғаларды ескерсек, кітаптың уақыттык сыйымдылығы әлдеқайда мол екенін аңғарамыз. Оның үстінде, роман-эпопеяда маңызды тарихи кезең алынып отырғанына және назар аударсақ, әдеби шығармада бейнелі түрде суреттелғен Көркемдік уақыттың қаншалық мағыналы, әсерлі болатынын айқын аңғаруға болады.