Көру мүшелері

Көру мүшелері – барлық омыртқалыларда және омыртқасыз жануарларда (губкадан басқа) жарық әсерін қабылдайтын орган. Көп клеткалы жануарларда К. м-нің негізгі бөлігі – фоторецептор. Жарықты оның шеткі ұштары (сыртқы сегмент) қабылдайды; омыртқалыларда оның пішіні таяқша немесе колба тәрізді. Көптеген жануарлар түрінің К. м. басында болады да, көру жүйке жүйесі арқылы мимен жалғасады. Көру клеткаларының ұшы жарық көзіне қарай бағытталған болса – конвертивті, ал, керісінше орналасқан болса инвертивті деп аталады. К. м-нің ең қарапайым түрі – тері бетінде эпителий клеткалары арасында жеке-жеке орналасқан клеткалар. Мұндай К. м. тек жарықты қараңғыдан ажырата алады (мыс., шұбалшаңда). Сүліктерде негізгі көру клеткаларымен қатар денесінің әр жерінде орналасқан көру клеткалары да бар. Кейбір ішекқуыстылар мен төм. сатыдағы құрттардың К. м. көз дағы деп аталады және күрделіленіп, көпіршік не бокал тәрізді пішінге айналады (мыс., кейбір ішекқуыстылар, моллюскілер) және ол жарық сәулесін өзгертетін мөлдір затқа толы болады. Бұлардан күрделірек К. м-нде жарық сәулесі бағытын өзгертетін диоптриялық аппарат болады (кейбір моллюскілерде, буылтық құрттарда және буынаяқтыларда). Буынаяқтылардың көптеген түрінде (шаянтәрізділер, жәндіктер) К. м. көптеген жеке көзшіктерден тұратын фасетті көз болады. К. м-нің жетілген түрі адамда, барлық омыртқалы жануарларда (әсіресе құстарда), кейбір омыртқасыздарда (бас аяқты моллюскілер) болады; қ. Көз.