Ливерпуль (футбол клубы)

«Ливерпуль» (толық атауы — «Ливерпуль» футбол клубы, ағылш. Liverpool Football Club) —Англияның Ливерпуль қаласында орналасқан кәсіби футбол клубы. Клуб Англия футболының ең жоғарғы деңгейі - Премьер-Лигада бақ сынайды.

Ливерпуль
Толық атауы	Ливерпуль футбол клубы
Лақап аттары	Қызылдар (The Reds)
Құрылған жылы	15 наурыз 1892 жыл
Стадионы	Энфилд
Сыйымдылығы	53,394
Президенті	Том Вернер
Бас жаттықтырушы	Арне Слот
Капитаны	Вирджил ван Дейк
Рейтингі	УЕФА рейтингінде 4-шы орын
Сайты	liverpoolfc.com
Жарыс	Премьер лига
2022/2023	5 орын
Формасы
Негізгі форма Қонақтық форма Резервтік

1892 жылы құрылған клуб келесі жылы Футбол Лигасына қосылды және құрылған күнінен бастап өз ойындарын «Анфилд» стадионында өткізіп келеді. Стадион 1884 жылы салынған, бастапқыда бұл стадионда Ливерпуль қаласындағы «Эвертон» футбол клубы ойнаған. Қазіргі уақытта «Энфилдте» елу төрт мыңға жуық жанкүйер бар.

Ішкі бәсекелерде клуб жетінші лига титулдарын, сегіз рет FA Кубогын, Лига Кубогын он рет, бір рет Футбол Лигасы Супер Кубогын, бір рет Шериф оф Лондон Қайырымдылық Қалқанын және он алты FA Қауымдастығы Қалқандарын жеңіп алды.

Халықаралық жарыстарда клуб алты Еуропа Кубогын, үш УЕФА Кубогын, төрт УЕФА Супер Кубогын және бір ФИФА Клубтар Әлем Чемпионатын жеңіп алды.

Клуб 1970 және 1980 жылдары ұлы күшке айналды, осы кезеңде Билл Шенкли, Боб Пейсли, Джо Фэган және Кенни Далглиш басқарған клуб 11 Лига титулын және төрт Еуропа Кубогын жеңіп алды.

Ливерпуль 2005 және 2019 жылдары Рафаэль Бенитес және Юрген Клопп жетекшілігімен тағы екі Еуропа чемпионадр кубогын жеңіп алды; осыдан жеңіс 2020 жылы Ливерпульдің Премьер-Лига дәуіріндегі алғашқы 19-шы лига титулын жеңуге жалғасты.

Ливерпуль дүние жүзі бойынша құны жоғары және танымалдығы жоғары клубт бірі. Клуб Манчестер Юнайтед және Эвертонмен сияқты клубтарды тарихи бәсекелес ретінде қарастырады. Шенкли басқарған кезде, 1964 жылы команда қызыл майкалары мен ақ шорттардан тұратын формасын толығымен қызыл түсті үй алаңында ойнайтын формаға ауыстырды, бұл форма қазіргі уақытқа дейін пайдаланылып келеді. Клубтың әнұраны - «You'll Never Walk Alone» (қазақ тілінде «Сен ешқашан жалғыз қалмайсың» деген мағына береді).

Клуб тарихы

Клуб жанкүйерлері тарихта екі ірі апатқа ұшыраған. 1985 жылы Брюссельдегі Еуропа Кубогының финалында Хейзел стадионындағы апат кезінде сығыстырылған жанкүйерлер құлап жатқан қабырғаға қысылып, салдарынан 39 адам қаза болды. Олардың көбі итальялықтар мен Ювентус жанкүйерлері болатын. Ливерпуль алты жылға Еуропалық жарыстардан шеттетілді, ал басқа ағылшын клубтары бес жылға бан алды. 1989 жылы Хиллсборо апатында Ливерпуль жанкүйерлерінің 97-сі топтасып қалып, периметрлік торға қысылып қаза болды. Бұл Англия футболындағы ең жоғарғы екі деңгейдегі стадиондарды тек орындықтармен жабдықтауға негіз болды. Ұзақ мерзімді науқан нәтижесінде қосымша сот тыңдаулары, комиссиялар мен тәуелсіз панельдер өткізілді. Нәтижесінде жанкүйерлерді кінәсіз болды деп ақтады.

Клуб 1962 жылы Бірінші Дивизионға қайта шығып, 1964 жылы 17 жыл ішінде алғаш рет чемпион атанды. 1965 жылы клуб өзінің алғашқы FA Кубогын жеңіп алды. 1966 жылы клуб Бірінші Дивизионда жеңіске жетті, бірақ Еуропа Кубок Жеңімпаздары Кубогының финалында Боруссия Дортмундқа жол берді. Ливерпуль 1972–73 маусымында Лига және УЕФА Кубогын жеңіп алды, ал бір жылдан кейін тағы да FA Кубогын жеңіп алды. Шенкли зейнетке шыққаннан кейін оның көмекшісі Боб Пейсли алмастырды. 1976 жылы, Пейслинің бас бапкер ретіндегі екінші маусымында, клуб тағы да Лига және УЕФА Кубогын қоса жеңіп алды. Келесі маусымда клуб Лига титулын қорғап қалды және алғаш рет Еуропа Кубогын жеңіп алды. Бірақ 1977 жылғы FA Кубогының финалында жеңілді. Ливерпуль 1978 жылы Еуропа Кубогын қайтадан жеңіп алып, 1979 жылы Бірінші Дивизион титулын қайтарып алды. Пейслинің тоғыз маусымдық бас бапкерлігі кезеңінде Ливерпуль 20 трофей, соның ішінде үш Еуропа Кубогы, бір УЕФА Кубогы, алты Лига титулы және үш қатарынан Лига Кубогын жеңіп алды; Ол жеңе алмаған жалғыз ішкі трофей - FA Кубогы болды.

Пейсли 1983 жылы зейнетке шықты және оның орнын көмекшісі Джо Фаган алмастырды. Фаганның алғашқы маусымында Ливерпуль Лига, Лига Кубогы және Еуропа Кубогын жеңіп алды, бір маусымда үш трофей жеңіп алған алғашқы ағылшын клубы болып тарихқа енді. Ливерпуль 1985 жылы Еуропа Кубогының финалына тағы да жетті, бұл жолы Хейзел стадионында Ювентусқа қарсы ойнады. Ойын басталмас бұрын, Ливерпуль жанкүйерлері екі топ жанкүйерді бөліп тұрған қоршауды бұзып, Ювентус жанкүйерлеріне қарай шабуыл жасады. Адамдардың салмағынан қорғаныс қабырғасы құлап, нәтижесінде негізінен итальялықтардан болған 39 жанкүйер қаза болды. Бұл оқиға Хейзел стадионы апаты ретінде тарихта қалды. Екі бас бапкердің наразылығына қарамастан, матч соңына дейін ойналып, Ливерпуль Ювентустен 1–0 есебімен жеңілді. Бұл трагедияның салдарынан ағылшын клубтары бес жылға Еуропалық бәсекелерге қатысудан шеттетілді; Ливерпульге он жылға тыйым салынды, кейінірек бұл мерзім алты жылға қысқартылды. Он төрт Ливерпуль жанкүйері кездейсоқ адам өлтірді деп айыпталды.

Фаган апаттан дәл бұрын зейнетке шығатынын жариялаған болатын, оның орнына Кенни Далглиш ойыншы-бас бапкер ретінде тағайындалды. Оның басшылығы кезінде клуб тағы үш Лига титулын және екі FA Кубогын, соның ішінде 1985–86 маусымында Лига және Кубок "Екілігін" жеңіп алды. Ливерпульдің жетістіктері Хиллсборо апатының көлеңкесінде қалды: 1989 жылы 15 сәуірде Ноттингем Форестке қарсы FA Кубогының жартылай финалында жүздеген Ливерпуль жанкүйерлері периметрлік торға қысылып қалды. Сол күні 94 жанкүйер қаза тапты; 95-ші құрбан ауруханада жарақатынан төрт күннен кейін қайтыс болды, 96-шысы түсініксіз қалпында дерлік төрт жылдан кейін қайтыс болды, ал 97-ші, Эндрю Дивайн, апаттан алған жарақаттарынан 2021 жылы қайтыс болды. Хиллсборо апатынан кейін стадион қауіпсіздігіне қатысты үкіметтік тергеу жүргізілді. Тергеу қорытындысында шыққан Тейлор Есебі барлық орындықтары бар стадиондарды орнату туралы талап ететін ереже қабылдауға жолын ашты. Есеп полиция бақылауының сәтсіздігінен туындаған адам тығыздығы апаттың негізгі себебі болғанын анықтады.

1988–89 маусымында Ливерпуль лиганың ең тартысты маусымына қатысты. Ливерпуль Арсеналмен ұпай саны мен гол айырмашылығы бойынша тең түсті, бірақ маусымның соңғы минутында Арсенал соңғы голды соғып, жалпы гол саны бойынша чемпионатты жеңіп алды.

Далглиш Хиллсборо апаты мен оның салдарын 1991 жылы отставкаға кеткенін айтты; оның орнына бұрынғы ойыншы Грэм Сунесс келді. Сунесс басқаруымен Ливерпуль 1992 жылғы FA Кубогының финалын жеңіп алды, бірақ олардың лигадағы өнерлері төмендеп, қатарынан екі рет алтыншы орынға тұрақтады. Бұл оның 1994 жылы қаңтарда қызметінен босатылуына себеп болдыі. Сунесстің орнына Рой Эванс келді, және Ливерпуль 1995 жылғы Футбол Лигасы Кубогының финалын жеңіп алды. Эванс басқаруымен олар бірнеше рет чемпионатта таласқа түсті, бірақ 1996 және 1998 жылдары үшінші орын - ең жақсы көрсеткіштері болды. Сондықтан 1998–99 маусымында Жерар Улье коменеджер ретінде тағайындалды да 1998 жылы қарашада Эванс отставкаға кеткеннен кейін жалғыз бас менеджер болды. 2001 жылы, Ульенің толық екінші маусымында, Ливерпуль "үштік" жеңіске жетті: FA Кубогы, Лига Кубогы және УЕФА Кубогы. Улье 2001–02 маусымында ауыр жүрек операциясынан өтіп, Ливерпуль Лигада Арсеналдан кейін екінші орында тұрақтады. Олар 2003 жылы тағы бір Лига Кубогын жеңіп алды, бірақ келесі екі маусымда чемпионаттағы таласқа түсе алмады.

2003–04 маусымының соңында Рафаэль Бенитестің бас бапкер орнына келді. Бенитестің алғашқы маусымында бесінші орынға тұрақтаса да, Ливерпуль 2004–05 УЕФА Чемпиондар Лигасын жеңіп алды, ойын 3–3 есебімен аяқталғаннан кейін пенальти сериясында А.С. Миланды 3–2 есебімен жеңді. Келесі маусымда Ливерпуль Премьер-Лигада үшінші орынға тұрақтады және 2006 жылғы FA Кубогы финалында Вест Хэм Юнайтедті пенальти сериясында ойын 3–3 есебімен аяқталғаннан кейін жеңді. 2006–07 маусымында америкалық кәсіпкерлер Джордж Гиллетт пен Том Хикс клубтың жаңа иелері болды. Клубтың қарыздарының құны 218.9 миллион фунт стерлинг деп бағаланды. Клуб 2007 жылғы УЕФА Чемпиондар Лигасының финалына, 2005 жылғыдай, Миланға қарсы шықты, бірақ 2–1 есебімен жеңілді. 2008–09 маусымында Ливерпуль Премьер-Лигада өзінің ең жоғары ұпайын - 86 ұпай жинап, Манчестер Юнайтедтен кейін екінші орынға шықты, бұл 2018–19 маусымындағы рекорд орнатылғанға дейінгі ең жоғары көрсеткіш еді.

2009–10 маусымында Ливерпуль Премьер-Лигада жетінші орында аяқтап, Чемпиондар Лигасына қатыса алмады. Бенитес келісімшарт бойынша клубтан кетті және оның орнына Фулхэм бапкері Рой Ходжсон келді. 2010–11 маусымының басында Ливерпуль банкрот болуыдың шетінде тұрған еді және клубтың кредиторлары Жоғарғы Соттан Хикс пен Гиллетттің тілектеріне қарамастан клубты сатуға рұқсат сұрады. Бостон Ред Сокс және Fenway Sports Group иесі Джон В. Генри клубқа сәтті ұсыныс жасап, 2010 жылы қазанда толықтай иелік етті. Сол маусымның басындағы нашар нәтижелер Ходжсонның өзара келісім бойынша клубтан кетуіне әкелді және бұрынғы ойыншы және бас бапкер Кенни Далглиш қайта оралды. 2011–12 маусымында Ливерпуль рекордтық сегізінші Лига Кубогын жеңіп алып, FA Кубогының финалына шықты, бірақ лигада сегізінші орынға тұрақтады. Бұл 18 жылдағы ең нашар лига нәтижесі болды; салдарынан Далглиштің қызметтен кетуіне әкелді. Оның орнына Брендан Роджерс келді, оның басқаруындағы Ливерпуль командасы 2013–14 маусымында күтпеген чемпиондық талас жасап, Манчестер Ситиден кейін екінші орында аяқтады. Команда Чемпиондар Лигасына оралды. 2014–15 маусымында Ливерпуль лигада алтыншы орында аяқтады және келесі науқанды нашар бастағаннан кейін, Роджерс 2015 жылдың қазанында қызметтен босатылды.

Роджерс орнына Юрген Клопп келді. Клопптың алғашқы маусымында Ливерпуль Футбол Лигасы Кубогы мен УЕФА Еуропа Лигасының финалдарына жетіп, екі бәсекеде де жүлдегер атанды. Клуб 2018–19 маусымында 97 ұпаймен екінші орында аяқтады (2008–09 маусымындағы 86 ұпайдан асып түсті), тек бір ойында жеңілді: чемпион атанбаған жағдайдағы ең жоғары ұпай рекорды. Клопп Ливерпульді қатарынан екі рет - 2018 және 2019 жылдары Чемпиондар Лигасының финалдарына алып шықты, клуб 2019 жылғы УЕФА Чемпиондар Лигасының финалында Тоттенхэм Хотспурді 2–0 есебімен жеңіп, жеңіске жетті. Ливерпуль Бразилияның Фламенгосын финалда 1–0 есебімен жеңіп, алғаш рет ФИФА Клубтар Әлем Чемпионатын жеңіп алды. Содан кейін Ливерпуль 2019–20 Премьер-Лигасын жеңіп, 30 жыл ішінде алғашқы рет ең жоғары дивизиондағы лига титулын жеңіп алды. Клуб маусым бойында бірнеше рекорд орнатты, соның ішінде қалған ойындардан жеті ойын қалғанда лиганы жеңіп, ең ерте чемпион атанған команда болды, клуб рекорды бойынша 99 ұпай жинады және ең жоғары дивизиондағы маусымда 32 жеңіске жету арқылы бірлескен рекорд орнатты. 2024 жылдың қаңтарында Клопп 2023-24 маусым соңында клубтан кететінін жариялады.

Стадион

"Энфилд" стадионы 1884 жылы Стэнли Парк ауданына жақын жерде салынған. Бастапқыда бұл стадион "Эвертон" клубының үй алаңы болды. Кейіннен, жалдау төңірегіндегі дау-дамайлардан кейін, стадион иесі Джон Хоулдингмен араздасқаннан соң, "Эвертон" "Гудисон Парк"ке көшті. Командасыз қалған Хоулдинг 1892 жылы "Ливерпуль" клубын құрды және команда әлі күнге дейін "Энфилдте" ойнайды. Стадионның бастапқы сыйымдылығы тек 20 000 адам болса да, команданың алғашқы ойынына тек 100 адам қатысқан.

1906 жылы стадионның террасасы "Спион Коп" деп аталды, бұл Квазулу-Натал провинциясындағы таудың атымен байланысты. Бұл тау Екінші англо-бур соғысы кезінде Спион Коп шайқасының орны болды, мұнда Ланкаширден шыққан 300-ден астам адам, оның көпшілігі Ливерпуль тумалары, қаза тапты. Трибунаның ең көп сыйымдылығы 28 000 орын болды, бұл оны әлемдегі ең үлкен бір қабатты трибунасы етті. Англиядағы көптеген трибуналар да Спион Коп атымен аталғанымен, "Энфилдтегі" трибуна ең үлкені болып табылады.

Стадионның ең үлкен сыйымдылығы 1990 жылға дейін 60 000-нан астам болды, ал сыйымдылығы 55 000 болды. Тэйлор есебі мен Премьер-лиганың шешіміне сәйкес, 1993/94 маусымына қарай барлық тұрған трибуналар бұзылып, сыйымдылығы 45 276-ға дейін азайды. Тэйлор есебінің нәтижесінде "Кэмлин Роуд" трибунасы да қайта құрылды, 1992 жылы клубтың жүз жылдығына орай "Центури Стэнд" деп өзгертілді. 1998 жылы екінші қабатты трибуналар қосылды, бұл негіздің көтерілуіне әкелді. Нәтижесінде, жоғарғы қабатты трибуналардың тұрақтылығын арттыру үшін, 1999/2000 маусымының басында ағаш бағандар орнатылды.

Стэнли Парк стадионы жобасы "Энфилдтің" кеңейту мүмкіндігі шектеулі болғандықтан, 2002 жылы мамыр айында жаңа "Стэнли Парк" стадионын салу туралы шешім қабылданды. 2004 жылы шілдеде арена құрылысы үшін жер телімі бөлінді. 2006 жылы қыркүйекте шаһар кеңесі бұл жер теліміне 999 жылға жалға алу шартын бекітті, бұл Джордж Гиллетт пен Том Хикс 2007 жылы ақпан айында клубты сатып алғаннан кейін болды. Сол жылдың қарашасында жаңа стадионның дизайны өзгертіліп, клуб кеңесімен мақұлданды, ол 60 000 көрерменді сыйдыруға тиіс еді. "Стэнли Парк" стадионының ашылуы 2011 жылдың тамызында жоспарланған болатын, HKS, Ins компаниясымен құрылыс жөніндегі келісімшарт жасалды. Алайда, 2008 жылы тамызда Гиллет пен Хикстің 300 миллион фунт стерлинг көлеміндегі қарызына байланысты құрылыс тоқтатылды. 2012 жылы клубтың жаңа иелері "Стэнли Парк" стадионын салудан бас тартып, "Энфилдті" қайта құру туралы шешім қабылдады. Сондай-ақ, финансалық пайда үшін арена атауын өзгертпеу туралы шешім қабылданды, Сент-Джеймс Паркқа ұқсас әрекет етілді.

Формасы

Жылдары	Киім өндірушілері
1973—1985	Umbro
1985—1996	Adidas
1996—2006	Reebok
2006—2012	Adidas
2012—2018	Warrior

Демеушілері

Жыл	Бас демеуші
1979-1982	Hitachi
1982-1988	Crown Paints
1988-1992	Candy
1992-2010	Carlsberg
2010-2014	Standard Chartered

Құрамы

Қақпашылар

Ойыншының аты	Ұлты	Нөмірі	Туған күні
Алиссон Бекер	Бразилия	1	2 қазан 1992
Адриан	Испания	13	3 қаңтар 1987
Каоимхин Келлехер	Ирландия	62	23 қараша 1998

Жетістіктері

Ұлттық

• Англия чемпионы - 19: 1900/01, 1905/06, 1921/22, 1922/23, 1946/47, 1963/64, 1965/66, 1972/73, 1975/76, 1976/77, 1978/79, 1979/80, 1981/82, 1982/83, 1983/84, 1985/86, 1987/88, 1989/90, 2019/2020
• Англия кубогінің иегері - 7: 1965, 1974, 1986, 1989, 1992, 2001, 2006
• Англия лигасы кубогінің иегері - 8: 1981, 1982, 1983, 1984, 1995, 2001, 2003, 2012
• Англия Суперкубогінің иегері - 15: 1964*, 1965*, 1966, 1974, 1976, 1977*, 1979, 1980, 1982, 1986*, 1988, 1989, 1990*, 2001, 2006
• Ланкшир кубогінің иегері - 1: 1893

Халықаралық

• Чемпиондар Лигасының иегері - 5: 1977, 1978, 1981, 1984, 2005, 2019
• УЕФА кубогінің иегері - 3: 1973, 1976, 2001
• УЕФА Суперкубогінің иегері - 3: 1977, 2001, 2005, 2019

Сiлтемелер

Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Liverpool FC

• liverpoolfc.com Ливерпуль — ресми сайты
• LFCHistory.net Statistics website
• Liverpool at Sky Sports
• Liverpool Мұрағатталған 25 тамыздың 2007 жылы. at Premier League