Ми жұлын сұйығы
Ми жұлын сұйығы немесе ликвор (лат. liquor cerebrospinalis[1], цереброспинальды сұйықтық, жұлын сұйығы) — ми қарыншаларында, жұлын-сұйықтық жолдарында, ми және жұлынның субарахноидты кеңістігінде айналатын сұйықтық.
Функциялар өңдеу
Ми мен жұлынды механикалық әсерден қорғайды, тұрақты интракраниальды қысым мен су-электролиттік гомеостаздың сақталуын қамтамасыз етеді, Қан мен ми арасындағы трофикалық және метаболикалық процестерді қолдайды, метаболизм өнімдерінің шығуын қамтамасыз етеді. Цереброспинальды сұйықтықтың ауытқуы вегетативтік жүйке жүйесіне әсер етеді.
Қалыптасуы өңдеу
Ересек адамда ми омыртқа сұйықтығының жалпы көлемі 140-тан 270 миллилитрге дейін болады. Жұлын сұйығының негізгі көлемі ми қарыншаларында тамырлы плексустардың безді жасушалары (эпендимоциттер) белсенді секрециясы арқылы түзіледі. Күніне 600-700 миллилитр сұйықтық бөлінеді, яғни жұлын сұйығы бір тәулікте шамамен 4 рет толығымен жаңартылады. Ұйқы кезінде глимфатикалық жүйе жұлын сұйығының қалыптасуына айтарлықтай үлес қосады. Цереброспинальды сұйықтықтың пайда болуының басқа механизмі — қан тамырларының қабырғалары мен қарыншалардың эпендимасы арқылы қан плазмасын терлеуі.
Айналым өңдеу
Жұлын сұйығы мида қалыптасады: тамырлы плексустың эпендиальды жасушаларында (50-70 %), қан тамырларының айналасында және қарыншалық қабырға бойында. Содан кейін, цереброспинальды сұйықтық бүйір қарыншалардан Монро саңылауына (қарыншааралық тесік) айналады), содан кейін үшінші қарыншаның бойымен, Сильвиев су құбыры арқылы өтеді. Содан кейін ол төртінші қарыншаға өтеді, Мажанди мен Лушканың саңылаулары арқылы ми мен жұлынның субарахноидты кеңістігіне шығады. Жұлын сұйығы веноздық синустың қанына және өрмелі қабықтың түйіршіктері арқылы реабсорбцияланады.
Дені сау адамның жұлын сұйығының көрсеткіштері өңдеу
(әр 100—150 мл үшін)
| Көрсеткіштер | Мәндер |
|---|---|
| Салыстырмалы тығыздық | 1005—1009 |
| Қысым | Бұрынғы КСРО аумағында және бірқатар басқа елдерде қабылданған норма 100-200 мм су. Б. кейбір шетелдік авторлардың айтуынша, шашырау көбірек: 60-240 мм су. Б. |
| Түсі | Түссіз |
| 1 мкл-дағы Цитоз | вентрикулярлық сұйықтық 0-1 0-1 цистерналық сұйықтық лумбальды сұйықтық 2—3 |
| pH | 7,31—7,33 |
| ақуыздың жалпы мөлшері | 0,16—0,33 г/л |
| Глюкоза | 2,78—3,89 ммоль/л (кейбір мәліметтерге сәйкес, қандағы глюкоза мәнінің жартысы) |
| Хлор иондары | 120—128 ммоль/л |