ЛурларИрандағы халық (2,8 миллион адам, негізінен кіші Луристан тарихи аймағы және Фарс). Сонымен қатар Иракта да тұрады.[1] Жалпы саны 2,86 млн адам (1995).[2]

Лурлар
Бүкіл халықтың саны

2,8 млн.

Ең көп таралған аймақтар

 Иран

Тілдері

лур тілі

Діні

шиизм

Тілі өңдеу

Лур тілі - үнді-иран тілдер тобына жататын тілдердің бірі. Кейбір лингвистер лур және бақтияр тілдерін, ирандық оңтүстік-батыс диалектілері деп ажыратады. Бірқатар лингвистер, мысалы, Текстон, лур тілі парсы тілінен 1000 жыл бұрын пайда болған деп есептейді. Кейбір ғалымдар 2 негізгі лур диалектілерін ажыратады, олар өз кезегінде жергілікті диалектілерге де бөлінеді.[3]

Діні өңдеу

Діни ұстанымдары: мұсылман-шииттер[4]

Этногенезі өңдеу

Лур этногенезі жеткілікті зерттелмеген. Лурлар ежелгі элам халқы мен оңтүстік иран тармағындағы бөтен тайпалардың араласуы нәтижесінде пайда болған деген болжам бар. Арабтар жаулап алғаннан кейін, Орта ғасырларда луристанда тәуелсіз Атабек әулеті билік жүргізді. Соңында XVIII ғасырда Иран мемлекетінің құрамына кірді.[5]

Кәсібі өңдеу

Пуште-Коха аймағының лурлары көшпелі мал шаруашылығымен айналысады (қой, ешкі, есек, қашыр), егіншілік қосалқы рөл атқарады. Егін көшпелі жайылымнан оралу кезеңінде жиналады. Пеш-Кох аймағында егін шаруашылығы дамыған, тайпалар негізінен отырықшы, бидай, арпа, күріш, тары, бұршақ дақылдарын өсіреді. Ирактың лурлары жартылай көшпелілер.[6]

Өмір салты өңдеу

Лурлар кіші туысқан топтарға бөлінген тайпаларға бөлінеді. Оларды мұрагерлік хандар мен әскери ақсүйектер басқарады. Отбасы шағын болып келеді, неке патрилокальды.

Көшпелілердің баспанасы – ешкі жүнінен жасалған шатыр. Қыстауларда тас жасалған жұпыны үй. Отырықшы лурлар саз балшықтан істелген үйлерде тұрады.

Ерлер киімі – кең шалбар, мақта матадан тігілген ұзын көйлек. Көйлек үстіне қара мақта немесе матадан жасалған жеңсіз күрте, халат немесе қол саңлаулары бар киіз шапан киеді. Бас киім киізден жасалған. Әйелдер киімі парсы киімдеріне жақын.[6]

Дереккөздер өңдеу

  1. Большой энциклопедический словарь - луры http://www.terminy.info/literature/great-encyclopedic-dictionary/lury
  2. энциклопедический словарь https://sanstv.ru/dict/%D0%BB%D1%83%D1%80%D1%8B
  3. Луры http://iransegodnya.ru/post/view/3423
  4. Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2159683 Мұрағатталған 20 қыркүйектің 2022 жылы.
  5. Советская историческая энциклопедия https://dic.academic.ru/dic.nsf/sie/9972/%D0%9B%D0%A3%D0%A0%D0%AB
  6. a b народы мира / Луры http://www.etnolog.ru/people.php?id=LURY