Манипури (халық)

Манипури (мейтхеи) — Үндістандағы Манипур штатының негізгі халқы. Жалпы саны 1,5 миллион адам (2001, санағы бойынша). Сондай-ақ Бангладеште 15 мың (​​2010) және Мьянмада 25 мың манипурилер (2015) тұрады.

Манипури
মেইতেই
Бүкіл халықтың саны
1,5 млн.
Ең көп таралған аймақтар
Үндістан	1,261,000
Бангладеш	15,000
Мьянма	25,000
Тілдері
манипури тілі
Діні
көпшілігі индуизм; қалғандары христиандық, анимизм, мұсылман

Этногенезі

Солтүстік-Шығыс Үндістандағы темір дәуірі мен бірінші мыңжылдық арасындағы аралыққа қатысты Манипури тарихының жазбаша жазбалары түріндегі құжаттама аз. Аймақтың геосаяси тарихы, сондай-ақ тұрғындарының этнолингвистикалық шығу тегі көп жағдайда белгісіз. Олар автохтонды емес халық – алқаптағы жеті йеканың (рудың) бірі – Темір дәуірінің аяғында, христиан дәуіріне дейін оңтүстік Қытайдан қоныс аударған деп есептеледі. Метейлердің шежіресі болып табылатын Ch.K.-ның ең алғашқы бөлімдері мейтелердің Манипур арқылы біртіндеп кеңеюін және басқа рулардың конфедерацияға ассимиляциясын сипаттайды.

Тілі

Олар тибет-бирма тобының манипури тілінде сөйлейді. Импхал қаласының диалектісі негізіндегі диалектілер, әдеби тілі бар. V ғасырдан бастап брахми негізіндегі жазу, XVIII ғасырдан бастап Бенгал алфавитімен алмастырылды.

Діні

Дін бойынша, манипурилердің 60%-ға жуығы индуистар, қалғандары христиандар, ежелгі анимистік нанымдарды ұстанушылар және мұсылмандар.

Тарихы

Ағылшын отаршылдары Манипур территориясын жаулап алғанға дейін (1826 ж.) Манипуриде феодалдық князьдік болды. 1960 жылдары қарулы сепаратистік қозғалыс құрылды. 1972 жылы Манипур штаты құрылды.

Кәсібі

Дəстүрлі кəсіптері – буйволдар мен өгіздердің күшін пайдаланып егіншілік (күріш, темекі, қант қамысы, көкөністер), асыл тұқымды мал, ешкі, шошқа, ал кейбір аудандарда асыл тұқымды жылқы өсіру. Қолөнерден – тоқу, тоқымашылық, былғары, ұсталық, зергерлік бұйымдар, мыс балқыту дамыған. Манипурилердің бір бөлігі өнеркәсіпте (негізінен жібек тоқыма фабрикаларында) жұмыс істейді.

Қалыңдыққа арналған дәстүрлі киімі

Өмір салты

Рулар патрилинді, отбасы шағын, неке патрилокалды. Манипури-вишнуиттерде касталар жүйе бар. Жер-жеке меншікте. Капиталистік қатынастар қалыптасуда.

Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары

Елді мекендері түзеу, әдетте өзендердің немесе жолдардың бойында созылып орналасқан. Үйлері бір бөлмелі, қаңқасы ағаш немесе бамбуктен жасалып, қабырғалары қамыспен қапталып сазбен майланған, төбесі құрғақ шөппен жабылып, шығыс қасбетінде - ​​ашық дәлізі бар.

Дәстүрлі киімдері

Дәстүрлі ерлер киімі – дхоти, көйлек, жамылғы, әйелдердікі – кеудеден тобыққа дейін денеге оралған мата, иығына жамылғы.

Дәстүрлі тағамдары

Дәстүрлі тағамда күріш, балық, бал басым (индуизмнің қабылдануымен ет тұтыну шектеулі).

Сілтеме

• Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Манипури (халық)