Марафон (гр. Μαραθών, Marathṓn), ашық кеңістікте 42 км 195 м (26 миль 385 ярд) арақашықтыққа жүгіру.[1] Әлемнің жетекші марафондары Халықаралық марафондар мен қашықтыққа жүгіру қауымдастығы (' AIMS) қолдауымен және ережелеріне сәйкес өткізіледі. ( AIMS) ережелері атлетика [Халықаралық жеңіл атлетика федерацияларының қауымдастығы]мен ( IAAF) расталған.

Марафон
2007 жылғы Берлин марафоны жарысы
Санаты

Циклдық спорт түрі

Тәртіптер

Жолда жүгіру

Алғашқы жарыстар
Жылы

1896

Олимпиада ойындары

1896

Әлем чемпионаты

1983 жыл

Еуропа чемпионаты

1934 жыл

Басқа жарыстар

World Marathon Majors сериясы;
жаппай Road Race Label статусы бар марафон

Халықаралық федерация
Атауы

AIMS, IAAF

Қаланған уақыты

1896 жыл

Сайты

http://www.aimsworldrunning.org/

Қатысты жобалар

Санат:Марафондар

Вазада бейнеленге ежелгі грек желаяқтары(шамамен б.з.д 530 жылы)
1896 жылғы Олимпиададағы марафон

Алғаш рет марафон жарысы 1896 жылғы алғашқы Олимпиада ойындарында өткізілген болатын.

Марафон ұғымы 490 жылы гректерге МАРАФОН шайқасы кезінде өз әскерлерінің жеңісі туралы хабарлау үшін Марафоннан Афинаға дейін жүгіріп келген аты аңызға айналған грек жауынгерінің батырлығын еске түсіреді. 40 км астам жолдан жүгіріп келіп, өзіне берілген бұйрықты орындаған жауынгер жерге құлап мерт болған.

Қазір марафон жарысына әйелдер де, еркектер де қатысады. Жүгіруге кейде мыңдаған жүйрік қатысады, мысалы дәстүрлі Бостон марафоны (алғаш рет 1897 жылы ұйымдастырылған). Әйелдерге арналған марафон жарысы 1984 жылғы Олимпиада ойындарының бағдарламасына енген.

Тарихы

өңдеу

Антика

өңдеу

Аңыз бойынша, грек жауынгер Фидиппид деп аталатын [2](басқа көздерден сәйкес - Филиппид[3]) Марафон шайқасынан кейін 490 б.з.д, тоқтамастан от Марафоннан Афинаға гректердің жеңіске жеткенін жариялау үшін жүгіріп жеткен. Афиныға жүгіріп жетіп, ол «Қуаныңдар! Афиндықтар, біз жеңдік!»деп айқайлай, өзі өліп құлаған. Бұл аңыз дерек көздерімен расталған емес; Геродот деректерінде Фидиппид(Pheidippides) Спарта Афинаға қосымша күш жеткізуін сүрауға хабаршы болып жіберілген, кем дегенде екі күн 230 шақырым қашықтықты жүгіріп өткен. Ол туралы аңыз алғаш бірінші Плутархтың "Жасасын Афина" эссесінде айтылады[4] біздің заманымыздың бірінші ғасырында (нақты оқиғалардан 550-жылдан астам жыл өткен соң).

Қазіргі заман

өңдеу

Халықаралық Олимпиада комитеті марафонының майданнан Афинаға дейін қашықтықты нақты ұзындығын 1896 жылы өлшеді; ол 34,5 км екені анықталды. Алғашқы 1896 жылы Ойындар марафонында және 2004 жылы Олимпиада ойындарында шын мәнінде Афинаға қашықтықта өтті.

Осы жарысты ұйымдастыру идеясы осы тәртіп Афинада 1896 жылы бірінші қазіргі заманғы Олимпиада ойындарының бағдарламасына енгізілді, оны француз филологы Мишель Бреаль ұсынған болатын. Бұл идея қазіргі заманғы Олимпиада ойындарының негізін қалаушы Пьер де Кубертендікі еді, сондай-ақ оның идеясы грек ұйымдастырушылар тарапынан қолдау тапты. Грекияда бірінші біліктілік марафонында 3 сағат және 18 минут жүгіріп, Charilaos Vasilakos жеңіп алды. Грек жұртшылығының қуанышына орай Спиридон Луи біліктілік перспективада бесінші келген грек су тасымалдаушы, 2 сағат 58 минут 50 секунд есебімен бірінші Олимпиада жеңімпазы болды. Аңызға айналған желаяқ тіпті Xalandri (Халандри) ауылында жақын ағасының ұсынған бір стакан шарапбын ішіп келсе де, ол оған кедергі болған жоқ. Әйелдер марафон бірінші 1984 жылы жазғы Олимпиада (Лос-Анджелес, АҚШ) ойындарында енгізілді.

Қашықтық

өңдеу
Жыл Қашықтық, км Қашықтық, миль
1896 40 24,85
1900 40,26 25,02
1904 40 24,85
1906 41,86 26,01
1908 42,195 26,22
1912 40,2 24,98
1920 42,75 26,56
с 1924 42,195 26,22

Ең жылдам 10 марафоншылар

өңдеу

Ерлер

өңдеу
Ерлер[5]
Уақыты Аты-жөні Елі Күні Марафон
2:02.57 Деннис Киметто   Кения 28 қыркүйек 2014 Берлин марафоны
2:03.13 Эммануэль Мутаи   Кения 28 қыркүйек 2014 Берлин марафоны
2:03.23 Уилсон Кипсанг   Кения 29қыркүйек 2013 Берлин марафоны
2:03.38 Патрик Макау   Кения 25 қыркүйек 2011 Берлин марафоны
2:03.59 Хайле Гебреселассие   Эфиопия 28 қыркүйек 2008 Берлин марафоны
2:04.05 Элиуд Кипчоге   Кения 29 қыркүйек 2013 Берлинс марафоны
2:04.15 Джеффри Мутаи   Кения 30 қыркүйек 2012 Берлин марафоны
2:04.23 Айеле Абшеро   Эфиопия 27 қаңтар 2012 Дубай марафоны
2:04.27 Дункан Кибет   Кения 5 сәуір 2009 Роттердам марафоны
2:04.27 Джеймс Квамбаи   Кения 5 сәуір 2009 Роттердам марафоны

Әйелдер

өңдеу
Әйелдер[6]
Уақыт Аты-жөні Елі Күні Марафон
2:15.25 Пола Рэдклифф   Ұлыбритания 13 сәуір 2003 Лондон марафоны
2:18.20Үлгі:Ref+ Лилия Шобухова   Ресей 9 қазан 2011 Чикаго марафоны
2:18.37 Мэри Кейтани   Кения 22 сәуір 2012 Лондон марафоны
2:18.47 Катрин Ндереба   Кения 7 қазан 2001 Чикаго марафоны
2:18.58 Тики Гелана   Эфиопия 15 сәуір 2012 Роттердам марафоны
2:19.12 Мизуки Ногути   Жапония 25 қыркүйек 2005 Берлин марафоны
2:19.19 Ирина Микитенко   Германия 28 қыркүйек 2008 Берлин марафоны
2:19.31 Аселефеш Мергиа   Эфиопия 27 қаңтар 2012 Дубай марафон
2:19.34 Люси Кабуу   Кения 27 қаңтар 2012 Дубай марафон
2:19.36 Дина Кастор   АҚШ 23 сәуір 2006 Лондон марафоны

Лилия Шобухованың көрсеткіші допинг жанжалынан соң қабылданбады.

Дереккөздер

өңдеу