Материктік аралдар

Материктік аралдар - абразияның немесе құрлық бөлігінің теңіз деңгейінен төмен түсіп кетуінің салдарынан материктерден бөлінген аралдар. Олардың өңірілері: Калимантан, Мадагаскар, Гренландия.

Материктік беткей өңдеу

Материктік беткей - қайраң мен материк баурайы арасындағы материктің су асты шетінің бөлігі. Жер қыртысының континенттік типімен, бетінің ылдилығымен (орташа 4° шамасында, көбінесе 15-20°, кейде 40°) және бедердің қатты тілімденуімен (су асты сатылары, тар шатқалдар және т.б.) сипатталады.

Материктік жарты шар өңдеу

Материктік жарты шар - аумағында құрлық көп таралған жердің жарты шары (47%-ын қамтиды). Материктік жарты шар орталығы Франиияның оңтүстік-батысында орналасқан.

Материктік қайраң мұздығы өңдеу

Материктік қайраң мұздығы - ағысы жағадан басталатын жүзбе мұздық немесе бір бөлігі теңіз табанына тірелген мұздық. Тақта тәрізді, шеті тік жар болып бітеді. Жер бетіндегі мұздық жалғасы, көбінесе Антарктика жағалауында таралған.

Материктік суайрық, континенттік суайрық өңдеу

Материктік суайрық, континенттік суайрық - әр түрлі мұхиттарға құятын өзендердің алаптарын материкте бөліп тұратын (мыс., Атлант пен Тынық мұхит өзендерінің алаптарын бөліп тұратын Оңтүстік Америкадағы Анд суайрығы) сызық (немесе су ағыстарын айыратын кеңістік).

Материктің су асты шеті өңдеу

Материктің су асты шеті - жер қыртысының материктік типімен сипатталатын, мұхит деңгейінен төмен орналасқан материктің бөлігі. Бедердің ерекшелігіне қарай материктік қайраң, материктік беткей және материктік баурай деп ажыратылады. Материктің су асты шеті шегінде толқындар әрекеті, көтерілу мен қайтулар, лайлы ағындар сияқты процестер белсенді жүреді.[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6