Мезенхима (көне грекше: μέσος және көне грекше: ἔγχυμα — тін, ұлпа) — ұрықтық кезеңде ұрық жапырақшалары мен жартылай эктодерма мен энтодермадан қалыптасып, дамып жетілетін ұрықтың дәнекер тіні. Мезенхимадан жануарлар организмінің барлық ішкі орта немесе тіректрофиктік тіндері (қан, лимфа, ретикулалдық жасушалар, май, пигментті, борпылдақ дәнекер, тығыз дәнекер, шеміршек және сүйек тіндері) дамиды.[1] Мезенхима жасушалары — өсінділі жасушалар. Олар өсінділері арқылы тығыз байланысып синцитий (жасушалар байланысы) түзеді. Жасушааралық кеңістіктерде — дамып жатқан организмнің ішкі ортасы қызметін атқаратын пішінсіз (аморфты) жасушааралық негізгі зат орналасады. Орықтың алғашқы сатыларындағы зат алмасу процесі осы негізгі заттың қатысуымен жүреді. Өсінділерінен айырылып, бір-бірінен оқшауланып дөңгеленген мезенхима жасушаларынан қан жасушалары дамиды.[2] Ал, бір-бірімен байланысқан мезенхима жасушаларынан қан және лимфа тамырларының қабырғалары жетіледі. Кейбір мезенхима жасушалары — жасушааралық талшықтар мен пішінсіз негізгі затты түзуге бейімделеді. Соның нәтижесінде барлық дәнекер тіндерінің жасушааралық заттары түзіледі, ал өздері сол тіндердің жасушаларына айналады. Мезенхима жасушаларынан жануарлар организміндегі барлық дәнекер немесе тірек-трофиктік тіндердің діңгекті жасушалары жетіліп, әр түрлі жарақаттан кейінгі не тіндердің істен шыққан бөліктерін қалпына келтіру қызметін іс жүзіне асыратын камбиалды жасушаларға айналады.[3]

Дереккөздер өңдеу

  1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том
  2. Цитология және гистология. Оқу құралы. Сапаров Қ.Ә. - Алматы: Қазақ университеті, 2009. - 128 бет. ISBN 978-601-247-057-4
  3. Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9