Менингококты инфекция

Менингококты инфекция – ауа-тамшылы механизммен тарайтын, назофарингит және генарализденген түрлерінде өтетін клиникасында қызбамен, интосикациямен, экзантемамен және ми қабаттарының зақымдалуымен сипатталатын антропонозды бактерияды жедел инфекциялық ауру

Этиологиясы

Қоздырғышы – Neisseria, meningitidis ( Neisseriaceae тұқымдасы, Neissera туысы) Менингококк-клетка ішінде тіршілік ететін, грамм теріс боялатын, капсула түзетін L-түріне айналатын, эндотоксин және нейромидаза өндіретін сыртқы ортада тұрақсыз диплококктар. Антигендік құрамы бойынша 12 серотобы белгілі: А, В, С, Д, V, Z т.б.-оның ішінде А,В,С типтері жиірек кездеседі

Эпидемиологиясы

Таралуы кең.

Африкадағы менигокты менингит таралуы

Инфекция көзі

әр түрлі клиникалық түрлерімен науқастанған адамдар
бактерия тасымалдаушылар.

==Жұғу жолы== ауа-тамшы ==Ауыратындар==: көбінесе балалар (1-5 жастағы балалар 70-80%). ==Маусымдылығы:== қыс-көктем айлары (ақпан, мамыр) ==Кезеңділігі:== 20-30-40 жыл аралығында. ==Инфекция қабылдаушылық деңгейі==- балалар ортасында бірталай жоғары, ересектер арасында орташа.

Иммунитет

аурудан кейін тұрақты және ұзақ.

Патогенезі

Менингококты инфекцияда инфекциялық процесс төмендегідей қалыптасады:

менингококктың ену қақпасы-мұрын жұтқыншақтың шырыш қабаттары.

Орналасқан жерінде (мұрынжұтқыншақта көбінде 60-70%-ке дейін) “сау” тасымалдаушылық қалыптасады,

30%-де назофарингит дамиды
1% инфекциялық процесс жайылған түріне өтеді.

Менингококктар алғашында мұрын жұтқыншақтың шырышты қабатында орналасып, онда жеткілікті қабыну процесін туғызады (клиникалық белгілерсіз) – “сау” тасымалдаушылық, назофарингит кезінде жергілікті өзгерістермен қатар, айқын токсинемия және бактеремия байқалады. Генерализацияланған түрінде қоздырғыш жергілікті тосқауылдардан өтіп, бактеремия туғызады. Бактеремия арнайы монополисахаридтердің әсеріне байланысты айқын токсинемиямен қатар өтеді (менингит, артрит, иридоциклит). Процестің жайылуында мына факторлар маңызы болуы мүмкін: -қоздырғыштың инфицирлеуші дозасы, оның вируленттігі мен инвазивтілігі -жастық фактор (балаларда ересектерге қарағанда жайылған түрі жиі кездеседі) -ағзаның иммуногенетикалық ерекшеліктері (жергілікті иммунитеттің, иммунитеттің клеткалық звеносының фагоцитарлық жүйенің, комплемент жүйесінің т.б. жағдайы) -менингококктардың басқа бактериялармен, вирустармен ассоциациясы. Токсиннің әсерінен (липополисахарид) гемостазды бұзатын бірқатар қиын процестер туындайды. Бұл тұрғыда липополисахаридтің концентрациясының маңызы бар (токсинемия дәрежесі): төмен концентрация арнайы және арнайы емес қорғаныс факторларын белсендірсе, ал жоғары керісінше тежейді, сондықтан ауыр ағымда токсикалық-инфекциялық шокпен өтеді. Жайылған формалардың патогенезінде сонымен қатар баяу типті гиперсезімталдық және миокардит, перикардит, полиартрит дамуына келтіретін иммундық комплекстердің маңызы да зор.

Патологиялық анатомиясы

Менингококты инфекцияға қабыну процесінің, ал жайылған түрінде қантамырлардың зақымдануы мен әр түрлі мүшелерде іріңді ошақтар қалыптасуы тән.

Клиникасы

Менингококкты инфекцияның клиникалық жіктелуі (В.И.Покровский, 1965).

. Біріншілік – локальды түрлері:

менингококктасымалдаушы
жедел назофарингит

. Гематогенді – жайылған түрлері

менингококкемия: типті-найзағай тәрізді, созылмалы
менингит
менингоэнцефалит
аралас түрі (менингит+менингококкемия)

Сирек түрлері: эндокардит, артрит, пневмония, радикулит.

Ағымы бойынша:

жеңіл
орташа
ауыр

Инкубациялық кезеңі 1-10 күн (орташа 2-4 тәулік).

Жедел назофарингит

Назофарингиттің клиникасы 2 синдромға бөлінеді:

интоксикация

катаральді синдром

интоксикация белгілері

дене қызуының 38-390С-қа дейін көтерілуі, кейде қалтыраумен, бас ауруы, бас айналу, құлағының шуылдауы, кейде жүрек айну және құсу болуы мүмкін. Науқас адинамиялы, терісі бозғылт, кейде мұрнында және ернінде герпес шығады.

Катаральді синдром

жөтел, кейде дауысының қарлығуы, мұрыннан шырышты – іріңді бөліністер ағу Аранында – гиперемия, жұтқыншақтың артқы қабырғасының ісінуі, фолликулалардың гиперплазиясы байқалады. Перифериялық қанда – лейкоцитоз, геммограммада солға қарай жылжу. Назофарингиттің ағымы көбінесе жеңіл, 5-7 күн ішінде сауығады.

Менингококкемия

клиникасына 2 синдром тән: интоксикация және экзантема. Басталуы жедел, дене қызуы 38-400С-қа дейін көтерілуі, қалтырау, тез үдейтін әлсіздік, бас ауруы, бұлшық еттерінің ауырсынуы, құсу .

Экзантема

Ең типті көрінісі болып табылады және мына белгілермен сипатталады: -бөртпе аурудың алғашқы күндерінде пайда болады (5-12 сағ) -бөртпе көп, басында дақты, розеолезды, папулезды, кейіннен геморрагиялық петехиядан экхимоздарға дейін, “жұлдызды” формада ортасында тығыздалған, көбінесе аяқ – қолдарында әсіресе, жамбастарында, сирек беттерінде кездеседі. Менингококкемияның ауыр ағымында геморрагиялық белгілер болуы мүмкін: кофе қоюындай құсу, мұрыннан, жатырдан, ішектен қан кету. Асқазан – ішек жолдары жағынан келесі өзгерістер болуы мүмкін болуы мүмкін: тәбетінің төмендеуі, құсу, аузының құрғауы, тілінің жабынмен жабылуы, кейде бауырдың ұлғаюы. Жүрек – қантамыр жүйесі жағынан тахикардия, гипотония, жүрек тондарының тұйықталуы болуы мүмкін. Менингококкемияда басқа да ағзалардың зақымдалуы мүмкін: артриттер, пневмония, миокардит, перикардит, эндокардит, нефрит. Менингококкемияның найзағай тәрізді ағымы ауыр токсикозбен, ҚШҰ синдромы дамуымен және жүрек – қан тамыр жүйесінің жұмысының төмендеуімен қатар жүреді. Менингококкемияның созылмалы ағымы эндокардиттің дамуымен байланыстырады (өте сирек кездеседі).

Менингит

Ересектерде менингококкты инфекцияның басты жайылған түрі және интоксикациямен, менингеальді синдроммен сипатталады. Басталуы жедел, аяқ астынан дене қызуының 39-400С-қа дейін көтерілуі, қалтырау, қатты бас ауруы, қайталап құсу (жүрек айнусыз) болады. Бұл триада ерте көрінеді және ең тән және тұрақты көрініс болып тбылады. Науқастарда өте тез мазасыздану, қимылдық қозу, терінің гиперестезиясы, дамиды.

Алғашқы тәулікте менингиальды синдром дамиды: желке бұлшықеттерінің ригидтілігі, Керниг, Брудзинский симптомдары, жұлын нервтерінің зақымдануы мүмкін (жиі ІІІ, ІУ, УІ жұп нервтері), ақыл – есі бұзылуы мүмкін, есеңгіреуден комаға дейін қатты айқындалған психомоторлы қозумен көрінуі мүмкін. Науқастың сыртқыкелбеті: мойын, бет терісінің гиперемиясы, ерін шырышты қабығы құрғақ, склера және коньюктива тамырлары иньекцияланған болады. Науқас міндетті қалып қабылдайды, бүйіріне жатады, аяқтары бүгілген және ішіне қарай тартылған, басы біраз артқа шалқайған.

Энцефалит қатты интоксикация фонында, әр түрлі бұлшық еттердің тырысуымен, парездермен, параличтермен байқалады.

Асқынулар

Менингококты инфекцияда мынандай асқынулар болы мүмкін:

инфекциялық – токсикалық шок
жедел бүйрек үсті безі жетіспеушілігі
жедел бүйрек жетіспеушілігі
мидың ісінуі
екіншілік инфекцияның қосылуы

Диагностика

Менингококты инфекция клиникалық белгілердің, эпидемиологилық және лабораторлық мәліметтердің көмегімен анықталады:

мұрын жұтқыншақтың бөлінісін, қанды, ликворды т.б. бактериалогиялық тексеру жүргізіледі;
серологиялық тексеру (РПГА) жүргізіледі.

Салыстырмалы диагностикасы

Клиникалық формаға қарай жүргізіледі: назофарингитте – тұмаумен, басқа респираторлы аурулармен, баспамен, менингококкемияда экзантемамен өтетін инфекциялық және соматикалық аурулармен; менингитте – басқа этиологиялы менингиттермен

Емі

Міндетті түрде ауруханаға жатқызылады.

Емі комплексті:

тәртіп және диета (клиникалық формаға байланысты)

этиотропты ем
патогенетикалық, дезинтоксикациялық, дегидратациялық (менингит және менингоэнцефалитте), гормонотерапия (көрсеткіш бойынша)
симптоматикалық ем
оксигенотерапия

Этиотропты ем (негізгі) барлық науқастарға міндетті түрде жүргізіледі. Таңдаулы препараттары: Пенициллин (300-500 мг ЕД(кг/тәул) 4-8 күн ішінде. Ампициллин (200/300 мг/кг тәуг) Левомицетин (50-100 мг/кг тәул)

Роцефин (50 мг/кг тәулігіне бірақ 4 таблеткадан көп емес 10 күн ішінде) және басқа антибиотиктер монотерапия түрінде.

Сурет:N. meningitis.jpg

сурет тақырыбы

Болжамы

сауығу
ОНЖ жағынан қалдық көріністер
менингококкемияның созылмалы түрінің қалыптасуы (сирек)
летальді аяқталуы (10% және одан көп жасына байланысты)

Ауруханадан шығару тәртібі

Науқастар клиникалық және бактериологиялық сауығудан кейін шығарады (мұрыннан жағындыны бактериологиялық тексеруде теріс нәтиже берсе).

Диспансеризациясы

2 жыл ішінде жүргізіледі (менингит және менингоэнцефалиттен кейін) невропатологпен бірге.

Профилактикасы

Науқастарды уақытында анықтау және изоляциялау, ошақта басқа да эпидемияға қарсы шаралар өткізу
Вакцинациялау (эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша).