Меркіттер тұтқыны

Меркіттер тұтқыны өңдеу

Тұрмыстары жөнделіп,тауқымет біткен артта қалғандай,тыныштық орнаған кез еді.Алайда,Бөрте тұңғышына аяғы ауыр кезде ауылды меркіттер шауып,оны тұтқындап әкетеді.Сөйтіп,Бөрте Чильчир-бохосардардың шаңырағынан бір-ақ шығады.Тоғарыл хан араласпағанда,Бөртенің де тағдыры Оэлун тағдырын қайталар еді.Керейттер әміршісі ол кезеңде меркіт ханымен араз болмағандықтан,Темучиннің әйелін қайтаруын сұрап сәлем жолдайды.Бөртені босатып жібереді.Ол апайы мен жездесі Тоғырыл ханның ауылына жетеді.Темучин әйелінің бостандыққа шығып,керейттер ұлысында қонақтап жатқанын естіп,алып келуге Саба деген жолдасын жібереді.Олар қайтып келе жатқанда,жолай Бөрте босанып,ұл табады.Қыстың көзі қырауда баланы ауыртып алмауды ойлап,Саба қамыр илеп,шарананы соған орап қойнына тығып алып жүреді.Одан кейін,Темучин келіншегін төрт ай көрмей кездеседі және ұлды болады.Екі қуаныш бірге қабаттасып,шаттығы тасыған ол:"Бізге,міне,сәтін салып жаңа қонақ келді",-дейді.Осылай-ша,нәрестеге Жошы деген есім беріледі.Моңғол тілінде Жошы"жаңа қонақ"деген ұғымды білдіреді.Кейбір тарихшылар Бөртенің тұтқында болған және одан босатылып шыққан кезін ортағасырлық мәліметтерге сүйеніп,басқаша баяндайды.Олардың пікірінше,Тоғырыл хан мен Жамұқа шешен Темучинге қолдау көрсетіп,түн қараңғысында меркіттерді шабады.Сөйтіп,Темучин Бөртені қайтарады,ал одақтастары қалған олжаны тең бөліседі.Келісуге болатындай еді,алайда,Темучиннің ол кезде әскери ортада беделі болмағанын айтуға тиіспіз.Оның меркіттермен соғысатындай күш жиюға шамасы әлі келіңкіремейтін .Мұндай жетістікке ол кейіннен ғана қол жеткізді.[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. Бегалин Қайрат.Алтын Орда хандары.-Алматы:"Аруна"баспасы,2011.-272 бет("Оқушылар энциклопедиясы "топтамасы)