Мыршым
Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
Мыршым - жастардың алқа-қотан отырып жүзікті аузына жасырып ойнайтын ұлттық ойын[1]. «Мыршым-мыршым» ойыны өте ертеден қалыптасып келе жатқан, көбінесе ойын-сауық кештерде ойналатын ойын.Ойыншылар қаншалықты көп болса, ойын соншалықты қызықты болады. Ойынға қатысушылардың жас мөлшеріне қарамай қатыса беруге болады. Ойын жүргізуші ойыншыларды жайғасып отырғаннан кейін бір ойыншыны шығарады. Отырған ойыншылардың біреуінің аузына тиын салынады. Қалған ойыншылардың ауыздарында еш нәрсе жоқ болады. Ойында жүргізуші айтқан «Мырым-мырым» деген сөзді қайталайды. Ойыншының аузында тиын бар екенін табу керек. Бұл ойынның негізгі мақсаты байқампаздық пен тапқырлықты даму.
Мыршым ойыны кейбір сөздіктерде «мыршалай – мыршыл», «мыршым-мыршым» деп аталады. Яғни бұл ойынның атауы нақты бір ғана атауды иемденбей, ойын барысындағы қолданысы бойынша да аталады. Семей, Ақсуат, Көкпекті, Аягөз өңірлерінде солай аталады. Сонымен қатар, «мыршым» ойынының ойналуында аймақтық жерлерге байланысты ерекшеліктер болып тұрады. Мысалы, Қазақ тілінің аймақтық және диалектотгиялық сөздіктерінде мыршым ойынына мынадай анықтама берген.
Мыршым - көзді байлап ойнайтын ойын (Түркістан облысы)[2].
Мыршым - (Түркістан облысы) көзді байлап ойнайтын ойын[3].
Қазақ халқының дәстүрлі ойындары өте көп, олардың біразы халық жадынан ұмыт болған , дегенмен қазіргі күнге дейін сақталып, қолданыста жүрген ойындар саны 750-дей екен. Ғалым Ә.Қайдар өз еңбегінде ұлттық ойындардың жалпы тізімін келтіріп, олардың негізгілеріне анықтама беріп өтеді.
Ұлттық ойындардың жалпы тізімі
А: Абойы, Ағала, Ағаш аяқ;
Қ: Қазақша күрес , Қазан, Қазан доп;
М: Мыршалай мыршыл, Мыршым-мыршым[4].
Ұлттық ойынның бұл түрін Оралхан Бөкейдің «Өз отыңды өшірме» романынан кездестіре аламыз.
-Жолдастар! – деді Қамбар қамшысын сарт еткізіп. – Енді ақсүйек ойыны басталды. Содан соң, «Мыршалай-мыршым», «Бел-беу соқ»... [5, 32б] (О. Бөкей «Өз...»)[5].
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. –Алматы : Дайк –Пресс, 2008. – 968б.
- ↑ Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. –Алматы : Дайк –Пресс, 2008. – 968б.
- ↑ Диалектологиялық сөздік. – Алматы: «Арыс» баспасы , 2007. -800 бет.
- ↑ Қазақ тілінің аймақтық сөздігі. –Алматы: «Арыс» баспасы. Ғ.Қалиев, О.Нақысбеков, Ш.Сарыбаев, А.Үдербаев. 2005.
- ↑ Қазақтар ана тілі әлемінде: этнолингвистикалық сөздік / Ә.Қайдар. – Алматы: «Сардар» баспа үйі, 2013. Т.2: Қоғам. – 2013. – 728бет