Мүйізді бозторғай

Мүйізді немесе құлақты бозторғай – торғай тектестер үшін дене пішіні орташа құс.(салмағы 30-40гр).Қазақстандағы құлақты бозторғайлардың жалғыз өкілі.

Сипаттама

Ерекше сұр түсті және көзіне дейін ақ тамағының айналасында қара сақиналары, төбесінде қара түсті “мүйіздері бар”. Мүйізді бозторғай өсімдігі аз, құрғақ тасты жерлерде тіршілік етеді. Бұл сымбатты , әдемі , орташа денелі (30-40г) бозторғай ерекше боялған. Жоны-әлсіз шарап түсті қызғылт реңкті біркелкі сұр, бауыры- бозғылт ақ түсті. Төсінде- қара таға немесе алқымын шектейтін қара сақина ( солтүстікте, тундрада өмір сүретіндердің) алқымы- сары. Ақшыл түсті төбсінде қара қауырсындардан ұшталған "құлағы" бар. Тәңіртаудың биік тауларында өмір сүретіндердің алқымын айналатын қара сақина болады. Бұл түрше атауы бозторғай- ақақыл бозторғай.

Мекені

Қазақстанда 2 түрлі қоныстану орны: жазықтықта шөл мен шөлейт және теңіз деңгейінен 3 мың метр биік тауларда ұялайды. Сонымен қатар бізде Тундрадан келген бозторғай қыстайды. Альпі белдеуінде ұялайтын мүйізді бозторғайда тамағының айналасында ашық түсті тұйық қара сақинасы бар. Қазақстан жазықтығы, дәлірек айтқанда еспубликаның орталық бөлігіндегі тау жұрнақтарының тасшақпақты далалық және шөлейт ауқымындағы үлескілер- қлақты бозторғайдың қазақстандық түршесі өмір сүретін орындар. Оның алқымындағы қара теңбіл ұштары тұйықталмаған таға тәрізді болады. Сары алқымды бозторғайлар тундрада өмір сүреді және Қазақстанға қыста ұшып келеді. Өзге бозторғайлар сияқты құлақты бозторғай жақсы сайрайды, тек қана көбінесе ауада ұшып жүріп емес, жерде сайрайды. Оның дауысы едәуір жоғары .

Ұялауы

Ұясын жерде шұңқырда салады, ішіне шөп, сонан кейін мамық жүн төсейді. 2-4 қоңыр дақты жұмыртқаларын аналығы басады, аталығы өте сирек ауыстырады. Балапандарын екеуі де асырайды. Ұялау кезеңі –ұя салғаннан балапан ұшырғанға дейінгі уақыт, 30 күнге созылады. Сондықтан кейде екінші рет балапан шығарады. Жәндіктермен және өсімдік дәндерімен қоректенеді. Жұптасып өмір сүреді, жерді шұңқырлап, ұя жасайды, көбінес далада өскен шөптердің сабағымен мардымсыз жапқан болады. Әдетте аталығы аналығына жұмыртқа басуға жәрдемдеседі, салындыдағы 2-3 бозғылт теңбілді жұмыртқа салады; балапандарын екуі бірлесіп қоректендіреді. Ұялау соңынан үлкен топ құруға жиалып, Қазақстанның оңтүстік облыстарында , Тәңіртау та бөктеріне дейін қыс бойы жылыстайды.

Дереккөздер